Taras Szewczenko Hajdamacy tłum. Leonard Sowiński

Świat stoi, a wszystko i mija, i ginie,

Lecz o tym, skąd idzie i kędy przepada —

I dureń, i mądry nie wiedzieć co gada...

Ten żyje, ów kona... Owo się rozwinie,

A tamto zwiędnieje, na wieki zwiędnieje —

I liście pożółkłe gdzieś wicher rozwieje.

A świat tak i będzie, taki sam wschód słońca,

I gwiazdy tak samo popłyną bez końca,

I ty, jak i zwykle, o mój białolicy!

Po niebios błękitach w noc jasną przelecisz,

Popatrzysz się w czyste zwierciadło krynicy

I w morze bez granic — i znowu zaświecisz,

Jak nad Babilonu wiszącym ogrodem,

Nad starą mogiłą i biednym jej rodem.

O wieczny mój! z tobą, sam nie wiem dlaczego,

Jak z bratem czy siostrą rozmawiam z ochotą

I dumkę ci śpiewam z natchnienia twojego...

Ach, radźże mi dzisiaj z tą krwawą tęsknotą!

Nie jestem samotny, nie jestem sierotą...

Mam dziatki — a nie wiem, co robić mam z nimi!

Grzech ukryć je w sobie — te duchy żyjące,

Bo może to braci pocieszy na ziemi,

Gdy ujrzą te słowa i łzy te palące,

Którymi pieśń moja płakała nad nimi...

O, nie! nie ukryję — wszak to duch żyjący!

Jak błękit niebieski bez granic widnieje,

Tak duch bez początku i śmierci istnieje...

Lecz gdzież to on będzie?... dźwięk przemijający!..

Ach! dajcież przynajmniej choć pamięć mi swoją,

Bo ciężką jest piersi bezsławna mogiła...

Kochała was ona, o kwiaty wy moje!

I dolę tę waszą opiewać lubiła...

Tymczasem do świtu zaśnijcie, me dzieci,

A ja wam Watażki poszukam po świecie.

Hajże, zuchy, Hajdamacy!

Świat wielki do woli,

Lećcie chłopcy, pohulajcie,

Poszukajcie doli.

Syny moje niedorosłe,

Nierozumne dzieci,

Kto was szczerze, sierot biednych,

Przygarnie na świecie?...

Syny moje! orły moje!

Ej, na Ukrainę!

Choć i licho tam się zdarzy,

Toć pośród rodziny.

Tam znajdziecie dusze szczere,

Zginąć wam nie dadzą;

A tu... a tu... ciężko, dziatki!

Kiedy w dom wprowadzą,

Powitają was ze śmiechem,

Ten już zwyczaj mają —

Wszyscy wielcy, drukowani,

Słońce nawet łają...

„Nie z tej strony — mówią — wschodzi,

I nie dobrze świeci,

Tak by — mówią — należało...”

Co tu robić, dzieci!

Trzeba słuchać, któż wie? może

Nie tak słońce wschodzi —

Toć piśmienni wyczytali...

Rozum dziwy płodzi!

A cóż na was rzekną oni?

O, znam waszę sławę!

„Niech, powiedzą, spoczywają

Póki ojciec wstanie

I rozpowie po naszemu

O tym tam hetmanie!

Co tam kiep ten wygaduje

Zmarłemi słowami —

I jakiegoś tam Jaremę

Prowadzi przed nami,

Odzianego w świtę szarą

I w łapcie łyczane...

Ej, na próżno widać w szkole

Łatano ci boki!

Po Kozactwie, po Hetmaństwie

Mogiły wysokie,

Nic się więcej nie zostało,

I te — rozkopane.

Próżna praca, panie bracie!

Jeśli chcesz mieć grosze

A w dodatku sławę próżną,

Śpiewaj nam Matroszę,

Lub Nataszę, radost’ naszę,

Sułtàn, parkét, szpory —

Ot gdzie sława!... a on śpiewa

Hraje synie more, —

I sam płacze, za nim szlocha

Siermiężna gromada...”

Prawda, prawda; mędrce moi

Dzięki — i to rada...

Kożuch ciepły, szkoda tylko,

Że nie na mnie szyty,

A rozumne słowo wasze

Łgarstwami podbite.

Wybaczajcie — dla słów takich

Uszu nie ma u mnie.

Nie zaproszę was do siebie!

Wy bardzo rozumni,

A ja dureń; wolę sobie

W kącie mojej chatki

Sam zaśpiewać i zapłakać,

Jak dziecię bez matki.

Oj, zaśpiewam... — igra morze,

Wichry powiewają,

Step czernieje i mogiły

Z wiatrem rozmawiają.

Oj, zaśpiewam... — rozwarły się

Mogiły wysokie,

Zaporoże aż po morze

Kryje step szeroki,

Atamani na bachmatach

Poprzed buńczukami

Przelatują... a porohy

Między sitowiami

Ryczą, jęczą — gniewają się,

Nucą coś strasznego;

Przysłucham się, rozżalę się,

Zapytam którego:

Czemu, starzy, smutni tacy?

— „Synu! zła godzina...

Dniepr się na nas gniewa czegoś,

Płacze Ukraina!...”

I ja płaczę... A tymczasem

Świetnymi pocztami

Występują atamani,

Setnicy z popami

I hetmani... każdy w złocie,

Chatki mej nie minie...

Weszli, kupią się koło mnie,

I o Ukrainie

Rozmawiają, wspominają:

Jak Sicz budowali,

Jak Kozacy na bajdakach

Porohy mijali,

Jak po morzu buszowali,

Grzali się w Skutarze —

I jak lulki zapaliwszy

W Polsce na pożarze,

Znów witali Ukrainę,

Jak bankietowali...

„Rżnij, kobzarzu, lej, szynkarzu!”

Kozacy hukali!

Dziad nalewa, nie poziewa,

Nie odpocznie, rwie się,

Kobzarz uciął, a Kozacy

Aż Chortyca gnie się...

Metelice i hopaki

Hurtem odcinają,

Kufle chodzą i przechodzą,

Tak i wysychają.

Hulaj, panie, nie w żupanie,

Wichrze pośród pola!

Graj, kobzarzu, lej, szynkarzu,

Póki wstanie dola,

W bok się wziąwszy, na przysiadki

Parobcy z dziadami:

„Ot tak, chłopcy, dobrze, dziatki!

Będziecie panami!”

Atamani wpośród uczty —

Niby jaka Rada —

Chodzą sobie, rozmawiają...

Wielmożna gromada

Nie wytrzyma — i tupnęła

Starymi nogami...

A ja patrzę, wpatruję się,

I śmieję się łzami.

Ach, śmieję się, patrzę, zalewam się łzami, —

Nie jestem sam jeden, jest z kim żyć na świecie;

Wśród domku mojego, jak w stepie gdzieś przecie,

Kozacy hulają, gaj szumi drzewami,

Mogiła śni dumki osnute żałobą,

I morze gra sine, topola powiewa,

Cichuteńko dziewczę Hrycia sobie śpiewa,

Nie jestem sam jeden, — jest żyć z kim do grobu.

Ot, gdzie dobro moje, grosze

I sława poczciwa;

A za radę dziękuję wam,

Bo rada zdradliwa.

Póki życia — poprzestanę

Na martwym tym słowie,

By wylewać łzy i smutek...

Bywajcie mi zdrowi!

Czas mi w drogę już wyprawiać

Dziatki serca mego.

Niech ruszają! może znajdą

Kozaka starego,

Co powita syny swoje

Sędziwymi łzami —

Dość mi tego, raz więc jeszcze:

Pan ja nad panami!

Tak to siedząc w końcu stoła,

Myślę po kolei;

Kogo prosić, kto powiedzie?...

Na dworze już dnieje,

Zagasł księżyc, słońce świeci,

Hajdamacy wstali,

Pomodlili się, odziali, —

Naokoło stali —

I posępnie, jak sieroty,

Milcząc spoglądali.

„Pobłogosław, mówią, ojcze —

Pokąd silne dzieci;

Pobłogosław szukać doli

Po szerokim świecie...”

— Poczekajcie, świat nie chata,

A wy — małe dzieci,

Głupie jeszcze... Któż na czele

W świat was poprowadzi?

Gdzie watażka? Kto obroni?

Kto w biedzie poradzi?

Jam was chował, wyhodował,

Wzrośliście jak dęby...

W świat idziecie, a tam każdy

Na książkach zjadł zęby.

Wybaczajcie, żem nie uczył:

Bo i mnie choć bili,

Dobrze bili, lecz niewiele

Czego nauczyli!

.............................

Cóż wam rzekną? — chodźmy, dzieci,

Biedna moja głowa!

Ach, jest u mnie ojciec szczery,

Chociaż nie rodzony,

Da on mi poradę dla was,

Bo sam doświadczony:

Wie, jak ciężko żyć na świecie

Sierocie biednemu.

Nie pogardził on tym słowem,

Co śpiewała jemu

Matka niegdyś, spowijając

I nucąc dziecinie;

Nie pogardził on tym słowem

Co o Ukrainie

Lirnik ślepy tak żałośnie

Śpiewa gdzieś przy płocie!

On je kocha — on najprędzej

Poradzi sierocie.

Gdyby nie on mi dopomógł

O strasznej godzinie,

Już bym dawno leżał w śniegu

Gdzieś w obcej krainie —

A ludzie by powiedzieli:

„Dobrze łajdaczynie!”

Przeszło licho, niech się nie śni,

Chodźmyż więc do niego;

A jeżeli w obcym kraju,

Wspomógł mnie biednego,

Toć was także przyjmie szczerze

Jak własną dziecinę;

A od niego, po modlitwie

Dalej w Ukrainę...

Hej, dobry dzień tacie w chacie!

U twojego progu,

Pobłogosław dziatki moje

Przed daleką drogą.