Błądzenie: 1
Bogactwo: 1
Bóg: 1 2 3 4 5
Brat: 1 2
Cień: 1
Cnota: 1
Dobro: 1
Dom: 1
Drzewo: 1
Duma: 1 2
Dziecko: 1 2
Dziedzictwo: 1
Głupota: 1
Gniew: 1
Grób: 1 2 3
Hańba: 1
Imię: 1
Kara: 1 2 3
Kobieta: 1 2 3 4 5 6
Kondycja ludzka: 1 2 3 4 5 6
Konflikt: 1 2
Korzyść: 1
Król: 1 2 3
Los: 1 2 3 4 5
Lud: 1 2 3 4
Matka: 1 2
Mądrość: 1
Mąż: 1
Mężczyzna: 1 2 3 4 5
Milczenie: 1
Miłość: 1 2 3 4
Miłość silniejsza niż śmierć: 1 2
Mizoginia: 1 2
Młodość: 1 2 3 4 5
Nauka: 1 2
Nienawiść: 1
Niewola: 1
Obraz świata: 1 2 3 4 5
Obrzędy: 1 2 3
Obyczaje: 1 2 3 4
Obywatel: 1
Ofiara: 1 2
Ojciec: 1 2
Ojczyzna: 1
Oko: 1
Państwo: 1 2 3 4
Pieniądz: 1
Piorun: 1
Pogrzeb: 1 2 3 4
Poświęcenie: 1
Prawo: 1 2 3 4 5
Proroctwo: 1 2
Przekleństwo: 1 2
Ptak: 1
Pycha: 1
Radość: 1
Religia: 1
Rodzina: 1 2 3
Rozpacz: 1 2 3 4
Rozum: 1 2 3 4
Samobójstwo: 1 2 3
Siła: 1
Siostra: 1 2
Słońce: 1
Sprawiedliwość: 1 2 3 4 5
Starość: 1 2
Strach: 1 2
Syn: 1 2 3
Szaleństwo: 1 2 3 4
Szczęście: 1 2
Ślub: 1
Śmierć: 1 2 3
Śmierć bohaterska: 1 2
Tajemnica: 1
Trup: 1 2 3 4
Umiarkowanie: 1
Upadek: 1
Vanitas: 1
Walka: 1 2 3
Wesele: 1
Wierność: 1 2
Więzień: 1
Wina: 1 2 3 4
Władza: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Wyrzuty sumienia: 1
Wzrok: 1
Zaświaty: 1 2 3 4 5 6 7
Zbrodnia: 1
Zbrodniarz: 1
Zdrada: 1
Zło: 1
Żałoba: 1
Żona: 1

SofoklesAntygonatłum. Kazimierz Morawski

OSOBY DRAMATU:

ANTYGONA, córka Edypa
ISMENA, jej siostra
CHÓR TEBAŃSKICH STARCÓW
KREON, król Teb
STRAŻNIK
HAJMON, syn Kreona
TYREZJASZ, wróżbita
POSŁANIEC
EURYDYKA, żona Kreona
POSŁANIEC drugi

Rzecz dzieje się przed dworem królewskim w Tebach.

ANTYGONA

O ukochana siostro ma, Ismeno,

Czy ty nie widzisz, że z klęsk Edypowych [1]

Żadnej za życia los nam nie oszczędza?

Bo nie ma cierpień i nie ma ohydy,

Nie ma niesławy i hańby, które by

Nas pośród nieszczęść pasma nie dotknęły.

Cóż bo [2] za rozkaz znów obwieścił miastu

Ten, który teraz władzę w ręku dzierży?

Czyś zasłyszała? Czy uszło twej wiedzy,

Że znów wrogowie godzą w naszych miłych?

ISMENA

O Antygono, żadna wieść nie doszła

Do mnie, ni słodka, ni goryczy pełna,

Od dnia, gdy braci straciłyśmy obu,

W bratnim zabitych razem pojedynku.

Odkąd tej nocy odeszły Argiwów

Hufce [3], niczego więcej nie zaznałam

Ni ku pociesze, ni ku większej trosce.

ANTYGONA

Lecz mnie wieść doszła i dlatego z domu

Cię wywołałam, by rzecz ci powierzyć.

ISMENA

Cóż to? Ty jakieś ciężkie ważysz słowa.

ANTYGONA

O tak! Czyż nie wiesz, że z poległych braci

Kreon jednemu wręcz odmówił grobu?

Że Eteokla [4], jak czynić przystoi,

Pogrzebał w ziemi wśród umarłych rzeszy,

A zaś obwieścił, aby Polinika [5]

Nieszczęsne zwłoki bez czci pozostały,

By nikt ich płakać, nikt grześć [6] się nie ważył;

Mają więc leżeć bez łez i bez grobu,

Na pastwę ptakom żarłocznym i strawę.

Słychać, że Kreon czcigodny dla ciebie,

Co mówię, dla mnie też wydał ten ukaz

I że tu przyjdzie, by tym go ogłosić,

Co go nie znają, nie na wiatr zaiste

Rzecz tę stanowiąc, lecz grożąc zarazem

Kamienowaniem ukazu przestępcom [7].

Tak się ma sprawa, teraz wraz ukażesz,

Czyś godną rodu czy wyrodną córą.

ISMENA

Gdy taka dola, to cóż, o nieszczęsna,

Prując czy snując bym mogła tu przydać?

ANTYGONA

Patrz, byś wspomogła i poparła siostrę.

ISMENA

W jakimże dziele? Dokąd myśl twa mierzy?

ANTYGONA

Ze mną masz zwłoki opatrzyć braterskie.

ISMENA

Więc ty zamierzasz grzebać wbrew ukazom?

ANTYGONA

Tak! Brata mego, a dodam… i twego;

Bo wiarołomstwem nie myślę się kalać.

ISMENA

Niczym dla ciebie więc zakaz Kreona?

ANTYGONA

Niczym, on nie ma nad moimi prawa.

ISMENA

Biada! O rozważ, siostro, jak nam ojciec

Zginął wśród sromu [8] i pośród niesławy,

Kiedy się jemu błędy ujawniły,

A on się targnął na własne swe oczy;

Żona i matka [9] — dwuznaczne to miano —

Splecionym węzłem swe życie ukróca;

Wreszcie i bracia przy jednym dnia słońcu

Godzą na siebie i morderczą ręką

Jeden drugiemu śmierć srogą zadaje.

Kobieta, Władza, Mężczyzna, Siła, Prawo, RozumZważ więc, że teraz i my pozostałe

Zginiemy marnie, jeżeli wbrew prawu

Złamiemy wolę i rozkaz tyrana.

Baczyć [10] to trzeba, że my przecie słabe,

Do walk z mężczyzną niezdolne niewiasty;

Że nam ulegać silniejszym należy,

Tych słuchać, nawet i sroższych rozkazów;

Ja więc, błagając o wyrozumienie

Zmarłych, że muszę tak ulec przemocy,

Posłuszna będę władcom tego świata,

Bo próżny opór urąga rozwadze.

ANTYGONA

Wierność, Miłość silniejsza niż śmierć, Zaświaty, Prawo, Obraz świataJa ci nie każę niczego, ni, choćbyś

Pomóc mi chciała, wdzięczne by mi było,

Lecz stój przy twojej myśli, a ja tego

Pogrzebię sama, potem zginę z chlubą.

Niechaj się zbratam z mym kochanym w śmierci

Po świętej zbrodni; a dłużej mi zmarłym

Miłą być trzeba, niż ziemi mieszkańcom,

Bo tam zostanę na wieki; tymczasem

Ty tu znieważaj święte prawa bogów.

ISMENA

Ja nie znieważam ich, nie będąc w mocy

Działać na przekór stanowieniom [11] władców.

ANTYGONA

Rób po twej myśli; ja zaś wnet podążę,

By kochanemu bratu grób usypać.

ISMENA

O ty nieszczęsna! Serce drży o ciebie.

ANTYGONA

Nie troszcz się o mnie; nad twoim radź losem.

ISMENA

Tajemnica, StrachAle nie zdradzaj twej myśli nikomu,

Kryj twe zamiary, ja też je zataję.

ANTYGONA

O nie! Mów głośno, bo ciężkie ty kaźnie

Ściągnąć byś mogła milczeniem na siebie.

ISMENA

Z żarów twej duszy mroźne mieciesz słowa.

ANTYGONA

Lecz miła jestem tym, o których stoję [12].

ISMENA

Jeśli podołasz w trudnych mar pościgu.

ANTYGONA

Jak nie podołam, to zaniecham dzieła.

ISMENA

Nie trza [13] się z góry porywać na mary.

ANTYGONA

Kiedy tak mówisz, wstręt budzisz w mym sercu

I słusznie zmierzisz [14] się także zmarłemu;

Śmierć bohaterskaPozwól, bym ja wraz z moim zaślepieniem

Spojrzała w oczy grozie; bo ta groza

Chlubnej [15] mi śmierci przenigdy nie wydrze.

ISMENA

Jeśli tak mniemasz, idź, lecz wiedz zarazem,

Żeś nierozważna, choć miłym tyś miła.

CHÓR

O słońca grocie, coś jasno znów Tebom [16]

100

Błysnął po trudach i znoju,

Złote dnia oko, przyświecasz ty niebom

I w Dirki [17] nurzasz się zdroju.

Witaj! Tyś sprawił, że wrogów mych krocie

W dzikim pierzchnęły odwrocie.

105

Bo Polinika gniewny spór

Krwawy zażegł w ziemi bój,

Z chrzęstem zapadł, z szumem piór

Śnieżnych orłów lotny rój,

I zbroice liczne błysły,

110

I z szyszaków pióra trysły.

I wróg już wieńcem dzid groźnych otoczył

Siedmiu bram miasta gardziele,

Lecz pierzchł, nim w mojej krwi strugach się zbroczył,

Zanim Hefajstos [18] ognisty w popiele

115

Pogrążył mury, bo z tyłu nawałem

Runął na smoka [19] Ares z wojny szałem.

Bóg, Pycha, Walka, PiorunBo Zeus nie cierpi dumnych głów,

A widząc ich wyniosły lot

I złota chrzęst, i pychę słów,

120

Wypuścił swój piorunny grot [20]

I w zwycięstwa samym progu

Skarcił butę w dumnym wrogu.

A ugodzony wznak na ziemię runie

Ten, który w namiętnym gniewie

125

Miasto pogrzebać chciał w ognia całunie

I jak wicher dął w zarzewie.

Legł on od Zeusa gromu powalony,

Innym znów Ares inne znaczy zgony.

Bo siedmiu — siedmiu strzegło wrót,

130

Na męża mąż wymierzył dłoń,

Dziś w stosach lśni za zwycięstw trud

Ku Zeusa czci pobitych broń.

Brat, WalkaAle przy jednej miasta bramie

Nie błyszczy żaden chwały łup,

135

Gdzie brat na brata podniósł ramię,

Tam obok trupa poległ trup.

Więc teraz Nike [21], czci syta i sławy,

Zwraca ku Tebom radosne swe oczy,

Po twardym znoju i po walce krwawej

140

Rzezi wspomnienie niech serca nie mroczy;

Idźmy do świątyń, a niechaj na przedzie

Teb skoczny Bakchus [22] korowody wiedzie.

Lecz otóż widzę, jak do nas tu zdąża

Kreon, co ziemią tą włada,

145

Nowy bóstw wyrok go w myślach pogrąża,

Ważne on plany waży i układa.

Widno [23], że zbadać chciałby nasze zdanie,

Skoro tu starców wezwał na zebranie.

KREON

O Tebańczycy, nareszcie bogowie

150

Z burzy i wstrząśnień wyrwali to miasto;

A jam [24] was zwołał tutaj przed innymi,

Boście wy byli podporami tronu

Za Laiosa i Edypa rządów,

I po Edypa zgonie młodzieniaszkom [25]

155

Pewną swą radą służyliście chętnie.

Kiedy zaś oni za losu wyrokiem

Polegli obaj w bratobójczej walce,

Krwią pokalawszy braterskie prawice,

Wtedy ja władzę i tron ten objąłem,

160

Który mi z prawa po zmarłych przypada.

WładzaTrudno jest duszę przeniknąć człowieka,

Jego zamysły i pragnienia, zanim

On ich na szerszym nie odsłoni polu.

Ja tedy [26] władcę, co by, rządząc miastem,

165

Wnet się najlepszych nie imał [27] zamysłów

I śmiało woli swej nie śmiał ujawnić,

Za najgorszego uważałbym pana.

A gdyby wyżej nad dobro publiczne

Kładł zysk przyjaciół, za nic bym go ważył.

170

I nie milczałbym, klnę się na Jowisza

Wszechwidzącego, gdybym spostrzegł zgubę

Zamiast zbawienia kroczącą ku miastu.

OjczyznaNigdy też wroga nie chciałbym ojczyzny

Mieć przyjacielem, o tym przeświadczony,

175

Że nasze szczęście w szczęściu miasta leży,

I jego dobro przyjaciół ma raić [28].

Przez te zasady podnoszę to miasto

I tym zasadom wierny obwieściłem

Ukaz ostatni na Edypa synów.

180

Aby dzielnego w walce Eteokla,

Który w obronie poległ tego miasta,

W grobie pochować i uczcić ofiarą,

Która w kraj zmarłych za zacnymi idzie;

Zdrada, Hańba, PogrzebBrata zaś jego, Polinika mniemam,

185

Który to bogów i ziemię ojczystą

Naszedł z wygnania i ognia pożogą

Zamierzał zniszczyć, i swoich rodaków

Krwią się napoić, a w pęta wziąć drugich,

Wydałem rozkaz, by chować ni płakać

190

Nikt się nie ważył, lecz zostawił ciało

Przez psy i ptaki w polu poszarpane.

Taka ma wola, a nie ścierpię nigdy,

By źli w nagrodzie wyprzedzili prawych.

Kto za to miastu temu dobrze życzy,

195

W zgonie i w życiu dozna mej opieki.

CHÓR

Tak więc, Kreonie, raczysz rozporządzać

Ty co do wrogów i przyjaciół grodu,

A wszelka władza zaprawdę ci służy,

I nad zmarłymi, i nami, co żyjem.

KREON

200

A więc czuwajcie nad mymi rozkazy [29].

CHÓR

Poleć młodszemu straż nad tym i pieczę.

KREON

Przecież tam stoją straże w pogotowiu.

CHÓR

Czegóż byś tedy od nas jeszcze żądał?

KREON

Byście niesfornym stanęli oporem [30].

CHÓR

205

Głupi ten, kto by na śmierć się narażał.

KREON

Tak, śmierć go czeka! Lecz wielu do zguby

Popchnęła żądza i zysku rachuby.

STRAŻNIK

O najjaśniejszy, nie powiem, że w biegu

Śpiesząc ja tutaj tak się zadyszałem,

210

Bom ja raz po raz przystawał po drodze

I chciałem nazad [31] zawrócić z powrotem,

A dusza tak mi mówiła co chwila:

Czemuż to, głupi, ty karku nadstawiasz?

Czemuż tak lecisz? Przecież może inny

215

Donieść to księciu; na cóż ty masz skomleć?

Tak sobie myśląc, spieszyłem powolnie,

A krótka droga wraz mi się wzdłużała.

Na koniec myślę: niech będzie, co będzie,

I staję, książę, przed tobą i powiem,

220

Choć tak po prawdzie sam nie wiem zbyt wiele.

A zresztą tuszę [32], że nic mnie nie czeka,

Chyba, co w górze było mi pisane.

KREON

Cóż więc nadmierną przejmuje cię trwogą?

STRAŻNIK

Zacznę od siebie, żem nie zrobił [33] tego,

225

Co się zdarzyło, anim widział [34] sprawcy,

Żem więc na żadną nie zarobił karę.

KREON

Dzielnie warujesz [35] i wałujesz [36] sprawę,

Lecz jasne, że coś przynosisz nowego.

STRAŻNIK

Bo to niesporo [37] na plac ze złą wieścią.

KREON

230

Lecz mów już w końcu i wynoś się potem.

STRAŻNIK

A więc już powiem. Trupa ktoś co tylko [38]

Pogrzebał skrycie i wyniósł się chyłkiem,

Rzucił garść ziemi i uczcił to ciało.

KREON

Co mówisz? Któż był tak bardzo bezczelny?

STRAŻNIK

235

Tego ja nie wiem, bo żadnego znaku

Ani topora, motyki nie było.

Ziemia wokoło była gładka, zwarta,

Ani w niej stopy, ni żadnej kolei,

Lecz, krótko mówiąc, sprawca znikł bez śladu.

240

Skoro też jeden ze straży rzecz wskazał,

Zaraz nam w myśli, że w tym jakieś licho [39].

Trup znikł, a leżał nie pod grubą zaspą,

Lecz przyprószony, jak czynią, co winy

Się wobec zmarłych strachają; i zwierza

245

Lub psów szarpiących trupy ani śladu.

Więc zaczął jeden wyrzekać na drugich,

Jeden drugiego winować [40], i było

Blisko już bójki, bo któż by ich zgodził?

W każdym ze straży wietrzyliśmy sprawcę,

250

Lecz tak na oślep, bo nikt się nie przyznał.

I my gotowi i żary brać w ręce,

I w ogień skoczyć, i przysiąc na bogów,

Że nie my winni, ani byli w spółce

Z tym, co obmyślił tę rzecz i wykonał.

255

Więc koniec końcem, gdy dalej tak nie szło,

Jeden rzekł słowo, które wszystkim oczy

Zaryło w ziemię; bośmy nie wiedzieli,

Co na to odrzec, a strach nas zdjął wielki,

Co z tego będzie. Rzekł więc na ten sposób,

260

Że tobie wszystko to donieść należy.

I tak stanęło, a mnie nieszczęsnemu

Los kazał zażyć tej przyjemnej służby.

Więc po niewoli [41] sobie i wam staję.

Bo nikt nie lubi złych nowin zwiastuna.

CHÓR

265

O panie, mnie już od dawna się roi,

Że się bez bogów przy tym nie obeszło.

KREON

Milcz, jeśli nie chcesz wzbudzić mego gniewu,

I prócz starości ukazać głupoty.

Bo brednie pleciesz, mówiąc, że bogowie

270

O tego trupa na ziemi się troszczą.

Czyżby z szacunku, jako dobroczyńcę,

Jego pogrzebli, jego, co tu wtargnął,

Aby świątynie i ofiarne dary

Zburzyć, spustoszyć ich ziemię i prawa?

275

Czyż, według ciebie, bóstwa czczą zbrodniarzy?

O nie, przenigdy! Władza, Król, LudLecz tego tu miasta

Ludzie już dawno przeciw mnie szemrając

Głową wstrząsali i jarzmem ukrycie

Przeciw mym rządom i mojej osobie.

280

PieniądzWiem ja to dobrze, że za ich pieniądze

Straże się tego dopuściły czynu.

Bo nie ma gorszej dla ludzi potęgi,

Jak pieniądz: on to i miasta rozburza,

On to wypiera ze zagród i domu,

285

On prawe dusze krzywi i popycha

Do szpetnych kroków i nieprawych czynów.

Zbrodni on wszelkiej ludzkości jest mistrzem

I drogowskazem we wszelkiej sromocie [42].

A ci, co czyn ten za pieniądz spełnili,

290

Wreszcie spóźnione wywołali kaźnie [43].

Bo jeśli dotąd Zeusowi hołd składam,

Miarkuj to dobrze, a klnę się przysięgą,

Jeśli wy zaraz schwytanego sprawcy

Nie dostawicie przed moje oblicze,

295

To jednej śmierci nie będzie wam dosyć,

Lecz wprzódy wisząc będziecie zeznawać,

Byście w przyszłości wiedzieli, skąd grabić

I ciągnąć zyski, i mieli naukę,

Że nie na wszelki zysk godzić należy.

300

Bo to jest pewne, że brudne dorobki

Częściej do zguby prowadzą niż szczęścia.

STRAŻNIK

Wolnoż [44] mi mówić? Czy pójść mam w milczeniu?

KREON

Czyż nie wiesz jeszcze, jak głos twój mi wstrętny?

STRAŻNIK

Uszy ci rani czy też duszę twoją?

KREON

305

Cóż to? Chcesz badać, skąd idą me gniewy?

STRAŻNIK

Sprawca ci duszę, a ja uszy trapię [45].

KREON

Cóż to za urwisz [46] z niego jest wierutny [47]!

STRAŻNIK

A przecież nie ja czyn ten popełniłem.

KREON

Ty! — Swoją duszą frymarcząc [48] w dodatku.

STRAŻNIK

310

O nie!

Próżne to myśli, próżniejsze domysły.

KREON

Zmyślne twe słowa, lecz jeżeli winnych

Mi nie stawicie, to wnet wam zaświta,

Że brudne zyski sprowadzają kaźnie.

STRAŻNIK

315

O, niech go ujmą, owszem, lecz cokolwiek

Teraz się stanie za dopustem losu,

Ty mnie już tutaj nie zobaczysz więcej;

Bo już i teraz dziękuję ja bogom,

Żem wbrew nadziei stąd wyszedł bez szwanku.

CHÓR

320

Kondycja ludzkaSiła [49] jest dziwów, lecz nad wszystkie sięga [50]

Dziwy człowieka potęga.

Bo on prze śmiało poza sine morze,

Gdy toń się wzdyma i kłębi.

I z roku na rok swym lemieszem [51] porze [52]

325

Matkę-ziemicę do głębi.

Lotny ród ptaków i stepu zwierzęta

I dzieci fali usidla on w pęta,

Wszystko rozumem zwycięży.

Dzikiego zwierza z gór ściągnie na błonie,

330

Krnąbrny kark tura i grzywiaste konie

Ujarzmi w swojej uprzęży.

Wynalazł mowę i myśli dał skrzydła

I życie ujął w porządku prawidła,

Od mroźnych wichrów na deszcze i gromy

335

Zbudował sobie schroniska i domy,

Na wszystko z radą on gotów.

Lecz choćby śmiało patrzał w wiek daleki,

Choć ma na bóle i cierpienia leki.

Śmierci nie ujdzie on grotów.

340

Cnota, ZbrodniaA sił potęgę, które w duszy tleją,

Popchnie on zbrodni lub cnoty koleją;

Jeżeli prawa i bogów cześć wyzna.

To hołd mu odda ojczyzna;

A będzie jej wrogiem ten, który nie z bogiem

345

Na cześć i prawość się ciska.

Niechajby on sromu mi nie wniósł do domu.

Nie skalał mego ogniska.

WięzieńLecz jakiż widok uderza me oczy?

Czyż ja zdołałbym wbrew prawdzie zaprzeczyć,

350

Że to dzieweczka idzie Antygona?

O ty nieszczęsna, równie nieszczęsnego

Edypa córo!

Cóż-że się stało? Czy cię na przestępstwie

Ukazu króla schwytano i teraz

355

Wskutek tej zbrodni prowadzą jak brankę?

STRAŻNIK

Oto jest dziewka, co to popełniła.

Tę schwytaliśmy. Lecz gdzieżeż jest Kreon?

CHÓR

Wychodzi oto z domu w samą porę.

KREON

Cóż to? Jakież tu zeszedłem zdarzenie?

STRAŻNIK

360

Niczego, panie, nie trza się odrzekać,

Bo myśl późniejsza kłam zada zamysłom;

Ja bo dopiero kląłem, że już nigdy

Nie stanę tutaj po groźbach, coś miotał,

Ale ta nowa, wielka niespodzianka

365

Nie da się zmierzyć z nijaką radością;

Idę więc, chociaż tak się zaklinałem,

Wiodąc tę dziewkę, którą przychwytano,

Gdy grób gładziła; żaden los tym razem

Mnie tu nie przywiódł, lecz własne odkrycie.

370

Sądź ją i badaj; jam sobie zasłużył,

Bym z tych opałów wydostał się wreszcie.

KREON

Jakim sposobem i gdzieżeś ją schwytał?

STRAŻNIK

Trupa pogrzebiąc. W dwóch słowach masz wszystko.

KREON

Czy pewny jesteś tego, co tu głosisz?

STRAŻNIK

375

Na własne oczy przecież ją widziałem

Grzebiącą trupa; chyba jasno mówię.

KREON

Więc na gorącym zszedłeś ją uczynku?

STRAŻNIK

Tak się rzecz miała: kiedyśmy tam przyszli,

Groźbami twymi srodze przepłoszeni,

380

Zmietliśmy z trupa ziemię i znów nagie

I już nadpsute zostawiwszy ciało

Na bliskim wzgórzu siedliśmy, to bacząc,

By nam wiatr nie niósł wstrętnego zaduchu.

A jeden beształ drugiego słowami,

385

By się nie lenić i nie zaspać sprawy.

To trwało chwilę; a potem na niebie

Zabłysnął w środku ognisty krąg słońca

I grzać poczęło; aż nagle się z ziemi

Wicher poderwał i wśród strasznej trąby

390

Wył po równinie, drąc liście i korę

Z drzew, i zapełnił kurzawą powietrze;

Przymknąwszy oczy, drżeliśmy od strachu.

A kiedy wreszcie ten szturm się uciszył,

Trup, Pogrzeb, Obrzędy, ObyczajeWidzimy dziewkę, która tak boleśnie

395

Jak ptak zawodzi, gdy znajdzie swe gniazdo

Obrane z piskląt i opustoszałe.

Tak ona, trupa dojrzawszy nagiego,

Zaczyna jęczeć i przekleństwa miotać

Na tych, co brata obnażyli ciało.

400

I wnet przynosi garść suchego piasku,

A potem z wiadra, co dźwiga na głowie,

Potrójnym płynem martwe skrapia zwłoki [53].

My więc rzucimy się na nią i dziewkę

Chwytamy, ona zaś nic się nie lęka.

405

Badamy dawne i świeże jej winy.

Ona zaś żadnej nie zaprzecza zbrodni,

Co dla mnie miłe, lecz i przykre było.

Bo że z opałów sam się wydostałem,

Było mi słodkie, lecz żem w nie pogrążył

410

Znajomych, przykre. Chociaż ostatecznie,

Skorom ja cały [54], resztę lekko ważę.

KonfliktKREON

Lecz ty, co głowę tak skłaniasz ku ziemi,

Mów, czy to prawda, czy donos kłamliwy?

ANTYGONA

Jam to spełniła, zaprzeczyć nie myślę.

KREON

415

Ty więc się wynoś, gdzie ci się podoba,

Wolny od winy i ciężkich podejrzeń.

A ty odpowiedz mi teraz w dwóch słowach,

Czyżeś wiedziała o moim zakazie?

ANTYGONA

Wiedziałam dobrze. Wszakże nie był tajny.

KREON

420

I śmiałaś wbrew tym stanowieniom działać?

ANTYGONA

Prawo, Państwo, Władza, Obraz świata, Zaświaty, SprawiedliwośćPrzecież nie Jowisz [55] obwieścił to prawo,

Ni wola Diki [56] podziemnych bóstw siostry,

Taka ród ludzki związała ustawą.

A nie mniemałam, by ukaz twój ostry

425

Tyle miał wagi i siły w człowieku,

Aby mógł łamać święte prawa boże,

Które są wieczne i trwają od wieku,

Że ich początku nikt zbadać nie może.

Ja więc nie chciałam ulęknąć się człeka

430

I za złamanie praw tych kiedyś bogom

Zdawać tam sprawę. Bom śmierci ja pewna

Nawet bez twego ukazu; a jeśli

Wcześniej śmierć przyjdzie, za zysk to poczytam.

Bo komu przyszło żyć wśród nieszczęść tylu,

435

Jakże by w śmierci zysku nie dopatrzył?

Tak więc nie mierzi mnie śmierci ta groźba,

Lecz mierziłoby mnie braterskie ciało

Niepogrzebane. Tak, śmierć mnie nie straszy,

A jeśli głupio działać ci się zdaję,

440

Niech mój nierozum za nierozum staje [57].

CHÓR

Krnąbrne po krnąbrnym dziewczyna ma ojcu

Obejście [58], grozie nie ustąpi łatwo.

KREON

Lecz wiedz, że często zamysły zbył harde

Spadają nisko, że często się widzi,

445

Jako żelazo najtwardsze wśród ognia

Gnie się i mimo swej twardości pęka;

Wiem też, że drobne wędzidło rumaki

Dzikie poskramia. Bo tym nieprzystojna

Wyniosłość, którzy u innych w niewoli [59].

450

Dziewka ta jedną splamiła się winą

Rozkazy dane obchodząc i łamiąc,

Teraz przed drugim nie sroma [60] się gwałtem,

Z czynu się chełpi i nadto urąga.

Mężczyzna, Prawo, KaraLecz nie ja mężem, lecz ona by była,

455

Gdyby postępek ten jej uszedł płazem.

Ale czy z siostry, czy choćby i bliższej

Krwią mi istoty ona pochodziła,

Ona i siostra nie ujdą przenigdy

Śmierci straszliwej; bo i siostrę skarcę,

460

Że jej spólniczką była w tym pogrzebie.

Szaleństwo, WinaWołać mi tamtą, którą co dopiero

Widziałem w domu zmieszaną, szaloną.

Tak duch zazwyczaj tych zdradza, co tajnie

Się dopuścili jakiegoś występku.

465

Wstręt zaś ja czuję przeciw tym złoczyńcom,

Którzy swe grzechy chcą potem upiększać.

ANTYGONA

Chceszli [61] co więcej, czyli [62] śmierć mi zadać?

KREON

O! nie! W tym jednym zawiera się wszystko.

ANTYGONA

Więc na cóż zwlekać? Jako twoje słowa

470

Mierżą, i oby zawsze mnie mierziły,

Tak wstrętne tobie wszelkie me postępki.

A jednak, skąd bym piękniejszą ja sławę

Uszczknęła, jako z brata pogrzebania.

Strach, WładzaI ci tu wszyscy rzecz by pochwalili,

475

Gdyby im trwoga nie zawarła mowy.

Ale tyranów los ze wszech miar błogi,

Wolno im czynić, co zechcą, i mówić.

KREON

Sama tak sądzisz pośród Kadmejczyków [63].

ANTYGONA

I ci tak sądzą, lecz stulają wargi.

KREON

480

Nie wstyd ci, jeśli od tych się wyróżniasz?

ANTYGONA

Siostra, Brat, Obraz świata, Zaświaty, Państwo, Prawo, Sprawiedliwość, Nienawiść, MiłośćCzcić swe rodzeństwo nie przynosi wstydu.

KREON

Nie był ci bratem ten, co poległ drugi?

ANTYGONA

Z jednego ojca i matki zrodzonym.

KREON

Czemuż więc niesiesz cześć, co jemu wstrętna?

ANTYGONA

485

Zmarły nie rzuci mi skargi tej w oczy.

KREON

Jeśli na równi z nim uczcisz złoczyńcę?

ANTYGONA

Nie jak niewolnik, lecz jak brat on zginął.

KKEON

On, co pustoszył kraj, gdy tamten bronił?

ANTYGONA

A jednak Hades pożąda praw równych.

KREON

490

Dzielnemu równość ze złym nie przystoi.

ANTYGONA

Któż wie, czy takie wśród zmarłych są prawa?

KREON

Wróg i po śmierci nie stanie się miłym.

ANTYGONA

Współkochać przyszłam, nie współnienawidzić.

KREON

Kobieta, Mężczyzna, WładzaJeśli chcesz kochać, kochaj ich w Hadesie,

495

U mnie nie będzie przewodzić kobieta.

CHÓR

Lecz otóż wiodą Ismenę, o panie,

Widać jej boleść i słychać jej łkanie.

A jakaś chmura przesłania jej oczy

I piękną dziewki twarz mroczy.

KREON

500

O ty, co w domu przypięłaś się do mnie

Jak wąż podstępnie, żem wiedzieć wręcz nie mógł,

Iż na mą zgubę dwa wyrodki żywię,

Nuże [64], mów teraz, czyś była wspólniczką

W tym pogrzebaniu, lub wyprzyj się winy.

ISMENA

505

SiostraWinna ja jestem, jak stwierdzi to siostra,

I biorę na się tej zbrodni połowę.

ANTYGONA

Lecz sprawiedliwość przeczy twym twierdzeniom;

Aniś ty chciała, ni jać przypuściłam [65].

ISMENA

Jednak w niedoli twojej nie omieszkam

510

Wziąć na się cząstkę twych cierpień i kaźni.

ANTYGONA

Hades i zmarli wiedzą, kto to zdziałał.

MiłośćSłowami świadczyć miłość — to nie miłość.

ISMENA

O, nie zabraniaj mi, siostro, choć w śmierci

Z tobą się złączyć i uczcić zmarłego.

ANTYGONA

515

SprawiedliwośćNie chcę twej śmierci, a nie zwij twym dziełem

Coś nie sprawiła; mój zgon starczy bratu.

ISMENA

Lecz jakiż żywot mnie czeka bez ciebie?

ANTYGONA

Pytaj Kreona! Zwykłaś nań ty baczyć [66].

ISMENA

Po cóż mnie dręczysz bez żadnej potrzeby?

ANTYGONA

520

Cierpię ja, że mi śmiać przyszło się z ciebie.

ISMENA

W czym bym choć teraz ci przydać się mogła?

ANTYGONA

Myśl o ratunku, ja go nie zawiszczę [67].

ISMENA

O, ja nieszczęsna! Więc chcesz mnie porzucić?

ANTYGONA

Wybrałaś życie — ja życia ofiarę.

ISMENA

525

Skąd wiesz, co na dnie słów moich się kryje?

ANTYGONA

W słowach ty rady, ja szukałam w czynie.

ISMENA

A jednak wina ta sama nas łączy.

ANTYGONA

Bądź zdrowa, żyjesz — a moja już dusza

W krainie śmierci… zmarłym świadczyć może.

KREON

530

SzaleństwoZ dziewcząt się jednej teraz zwichnął rozum,

Druga od młodu wciąż była szalona.

ISMENA

O władco, w ludziach zgnębionych nieszczęściem

Umysł się chwieje pod ciosów obuchem.

KREON

W tobie zaiste, co łączysz się z zbrodnią.

ISMENA

535

Bo cóż mi życie warte bez mej siostry?

KREON

Jej nie nazywaj [68] — bo ona już zmarła.

ISMENA

Więc narzeczoną chcesz zabić ty syna?

KREON

Są inne łany dla jego posiewu.

ISMENA

Lecz on był dziwnie do niej dostrojony.

KREON

540

Złymi dla synów niewiasty [69] się brzydzę.

ISMENA

Drogi Hajmonie, jak ojciec cię krzywdzi!

KREON

Twój głos i swadźby [70] zbyt mierżą mnie twoje.

CHÓR

A więc chcesz wydrzeć kochankę synowi?

KREON

Hades posłaniem będzie tej miłości.

CHÓR

545

Taka więc wola, że ta umrzeć musi?

KREON

Twoja i moja; lecz dosyć tych zwlekań;

Kobieta, Niewola, MizoginiaWiedźcie je, sługi, w dom, bo odtąd mają

Żyć jak niewiasty, nie według swej woli.

Toć i zbyt śmiałe ulękną się serca,

550

Gdy widmo śmierci zaglądnie im w oczy.

CHÓR

Szczęście, Los, Przekleństwo, RodzinaSzczęśliwy, kogo w życiu klęski nie dosięgły [71],

Bo skoro bóg potrząśnie domowymi węgły [72],

Z jednego gromu cały szereg nieci,

Po ojcach godzi i w dzieci.

555

Tak jako fale na morzu się piętrzą,

Gdy wicher tracki [73] do głębiny wpadnie

I ryje iły drzemiące gdzieś na dnie,

Aż brzeżne skały od burzy zajęczą: —

Tak już od wieków w Labdakidów domy

560

Po dawnych gromach nowe godzą gromy,

Bóle minionych pokoleń

Nie niosą ulg i wyzwoleń.

I ledwie słońce promienie rozpostrze

Ponad ostatnią odnogą rodzeństwa,

565

A już bóstw krwawych podcina ją ostrze,

Obłęd i szału przekleństwa.

BógO Zeusie, któż się z twą potęgą zmierzy?

Ciebie ni czasu odwieczne miesiące,

Ni sen nie zmoże wśród swoich obierzy [74].

570

Ty, co Olimpu szczyty jaśniejące

Przez wieki dzierżysz promienny,

Równy w swej sile, niezmienny.

Kondycja ludzkaA wieczne prawo gniecie ziemi syny,

Że nikt żywota nie przejdzie bez winy.

575

Nadzieja złudna, bo jednym da skrzydła,

Drugich omota w swe sidła;

Żądz lotnych wzbudzi w nich ognie.

Aż życie pióra te pognie.

Dobro, Zło, Wina, Rozum, Duma, SzaleństwoA wieczną prawda, że w przystępie dumy

580

Mienią dobrymi ci nieprawe czyny,

Którym bóg zmieszał rozumy!

Nikt się na ziemi nie ustrzeże winy.

Lecz otóż Hajmon, z twojego potomstwa

585

Wiekiem najmłodszy; widocznie boleje

Nad ciężkim losem swej umiłowanej

I po swym szczęściu łzy leje.

KREON

Wkrótce przejrzymy jaśniej od wróżbitów.

O synu! Czyż ty przybywasz tu gniewny

590

Wskutek wyroku na twą narzeczoną,

Czy w każdej doli zachowasz mnie miłość?

HAJMON

Twoim ja, ojcze! Skoro mądrze radzisz,

Idę ja chętnie za twoim przewodem;

I żaden związek nie będzie mi droższy

595

Ponad wskazówki z ust twoich rozumnych.

KREON

Ojciec, SynO! tak, mój synu, być zawsze powinno,

Zdanie ojcowskie ponad wszystkim ważyć.

Przecież dlatego błagają ojcowie,

Aby powolnych [75] synów dom im chował,

600

Którzy by krzywdy od wrogów pomścili,

A równo z ojcem uczcili przyjaciół.

Kto by zaś płodził potomstwo nic warte,

Cóż by on chował, jak troski dla siebie,

A wobec wrogów wstyd i pośmiewisko?

605

Kobieta, MężczyznaSynu, nie folguj [76] więc żądzy, nie porzuć

Dla marnej dziewki rozsądku, wiedz dobrze,

Że nie ma bardziej mroźnego uścisku,

Jak w złej kobiety ramionach; bo trudno

O większą klęskę jako [77] zły przyjaciel.

610

Przeto ze wstrętem ty porzuć tę dziewkę,

Aby w Hadesie innemu się dała.

Bo skorom poznał, że z całego miasta

Ona jedyna, oparła się prawu,

Nie myślę stanąć wszem wobec jak kłamca,

615

Ale ją stracę; rodzinnego Zeusa [78]

Niechby błagała; Dom, Państwojeśli wśród rodziny

Nie będzie ładu, jak obcych poskromię?

Bo kto w swym domu potrafi się rządzić,

Ten sterem państwa pokieruje dobrze;

620

WładzaKto zaś zuchwale przeciw prawu działa

I tym, co rządzą, narzucać chce wolę,

Ten nie doczeka się mego uznania.

Wybrańcom ludu posłusznym być trzeba

W dobrych i słusznych, nawet w innych sprawach.

625

Takiego męża rządom bym zaufał,

Po takim służby wyglądał ochotnej,

Taki by w starciu oszczepów i w walce

Wytrwał na miejscu jak dzielny towarzysz.

Władza, ObywatelNie ma zaś większej klęski od nierządu [79],

630

On gubi miasta, on domy rozburza,

On wśród szeregów roznieca ucieczkę.

Zaś pośród mężów powolnych rozkazom

Za życia puklerz [80] stanie posłuszeństwo.

Mężczyzna, Kobieta, Władza, Walka, MizoginiaTak więc wypada strzec prawa i władzy

635

I nie ulegać niewiast samowoli.

Jeżeli upaść, to z ręki paść męskiej,

Bo hańba doznać od niewiasty klęski.

CHÓR

Nam, jeśli starość rozumu nie tłumi,

Zdajesz się mówić o tym bardzo trafnie.

HAJMON

640

Ojcze, najwyższym darem łaski bogów

Jest niewątpliwie u człowieka rozum.

A ja słuszności twoich słów zaprzeczyć

Ani bym umiał, ani chciałbym zdołać [81].

Ale sąd zdrowy mógłbym mieć też inny.

645

Władza, MilczenieMam ja tę wyższość nad tobą, że mogę

Poznać, co ludzie mówią, czynią, ganią,

Bo na twój widok zdejmuje ich trwoga,

I słowo, ciebie rażące, zamiera.

Lud, ObyczajeA więc cichaczem przyszło mi wysłuchać,

650

Jak miasto nad tą się żali dziewicą,

Że ze wszech niewiast najmniej ona winna,

Po najzacniejszym czynie marnie kończy.

Czyż bo [82] ta, co w swym nie przeniosła [83] sercu,

By brat jej leżał martwy bez pogrzebu,

655

Psom na pożarcie i ptactwu dzikiemu,

Raczej nagrody nie godna jest złotej?

Takie się głosy odzywają z cicha.

Ja zaś, o ojcze, niczego nie pragnę,

Jak by się tobie dobrze powodziło.

660

Ojciec, Syn, Dziecko, Starość, Młodość, Nauka, Imię, DziedzictwoBo jestli [84] większy skarb nad dobre imię

Ojca dla dzieci lub dzieci dla ojca?

Nie żyw więc tego, ojcze, przeświadczenia,

Że tylko twoje coś warte jest zdanie;

Bo kto jedynie sam sobie zawierzy,

665

Na swojej mowie polega i duszy,

Gdy go odsłonią, pustym się okaże.

Choćby był mądry, przystoi mężowi

Ciągle się uczyć, a niezbyt upierać.

DrzewoWidzisz przy rwących strumieniach, jak drzewo,

670

Które się nagnie, zachowa konary,

A zbyt oporne z korzeniami runie.

Także i żeglarz, który zbyt naciągnie

Żagle i folgi [85] nie daje, przewróci

Łódź i osiądzie bez ławic na desce.

675

Ustąp ty przeto i zaniechaj gniewu,

Bo jeśli wolno sądzić mnie młodszemu,

MądrośćMniemam, że taki człowiek najprzedniejszy,

Który opływa w rozum z przyrodzenia;

Jeśli tak nie jest — a i to się zdarzy, —

680

Niechaj rad dobrych zbyt lekko nie waży.

CHÓR

O panie, słuchaj, jeśli w porę mówi,

A ty znów ojca; obaj mądrze prawią.

KREON

A więc w mym wieku mam mądrości szukać

I brać nauki u tego młokosa?

HAJMON

685

Nie w nieprawości; a jeśli ja młody,

To na rzecz raczej, niż wiek, baczyć trzeba.

KREON

Na rzecz, niesfornym [86] która cześć oddaje?

HAJMON

Ni słowem śmiałbym cześć taką zalecać.

KREON

A czyż nie w takie popadła ta błędy?

HAJMON

690

Przeczy głos ludu, co mieszka w Teb grodzie.

KREON

Władza, Król, LudWięc lud mi wskaże, co ja mam zarządzać?

HAJMON

Niemal jak młodzian porywczy przemawiasz.

KREON

Władza, Państwo, Król, LudSobie czy innym gwoli [87] ja tu rządzę?

HAJMON

Marne to państwo, co li panu [88] służy.

KREON

695

Czyż nie do władcy więc państwo należy?

HAJMON

Pięknie byś wtedy rządził… na pustyni.

KREON

Ten, jak się zdaje, z tamtą dziewką trzyma.

HAJMON

Jeśli ty dziewką; o ciebie się troskam.

KREON

Z ojcem się swarząc [89], o przewrotny synu?

HAJMON

700

Bo widzę, że ty z drogi zbaczasz prawej.

KREON

WładzaBłądzęż [90] ja strzegąc godności mej władzy?

HAJMON

Nie strzeżesz — władzą pomiatając bogów.

KREON

O niski duchu, na służbie kobiety!

HAJMON

Bo w służbie złego nie znajdziesz mnie nigdy.

KREON

705

Cała twa mowa jej sprawy ma bronić.

HAJMON

Twej sprawy, mojej i podziemnych bogów.

KREON

Nigdy już żywcem ty jej nie poślubisz.

HAJMON

Zginie — to śmiercią sprowadzi zgon inny.

KREON

A więc już groźbą śmiesz we mnie ty godzić?

HAJMON

710

Cóż warta groźba, gdzie puste zamysły?

KREON

Wnet pożałujesz twych nauk, młokosie!

HAJMON

Nie byłbyś ojcem, rzekłbym, żeś niemądry.

KREON

Niewiast służalcze, przestań się uprzykrzać!

HAJMON

Chcesz więc ty mówić, a drugich nie słuchać?

KREON

715

Doprawdy? Ale, na Olimp, wiedz o tym,

Że cię twe drwiny o zgubę przyprawią.

Wiedźcie tu dziewkę; niechajże wyrodna

W oczach kochanka tu ginie natychmiast.

HAJMON

Nie umrze ona przy mnie! Nie marz o tym.

720

Nie ujrzę tego! Raczej ty nie ujrzysz

Więcej mojego oblicza, jeżeli

W szale na bliskich porywać się myślisz.

CHÓR

Gniew, Rozpacz, MłodośćUniesion gniewem wypadł on, o władco.

A w młodej głowie rozpacz złym doradcą.

KREON

725

Niech myśli, czyny knuje on zuchwałe

Ale tych dziewek nie wyrwie on śmierci,

CHÓR

Jak to? Czyż obie ty zgładzić zamyślasz?

KREON

Niewinna ujdzie: słusznie mnie strofujesz [91].

CHÓR

KaraA jakiż tamtej gotujesz ty koniec?

KREON

730

Gdzieś na bezludnym zamknę ją pustkowiu.

W skalistym lochu zostawię żyjącą,

Strawy przydając jej tyle, by kaźnię

Pozbawić grozy i klątwy nie ściągnąć,

A tam jej Hades, którego jedynie

735

Z bogów uwielbia, może da zbawienie —

Lub pozna wreszcie, jeśli marnie zginie,

Że próżną służbą czcić Hadesu cienie.

CHÓR

Miłość, Obraz świata, Władza, Kondycja ludzkaMiłości, któż się wyrwie z twych obierzy [92][93],

Miłości, która runiesz na ofiary,

740

W gładkich dziew licach gdy rozniecisz czary.

Kroczysz po morzu i wśród chat pasterzy,

Ni bóg nie ujdzie przed twoim nawałem,

Ani śmiertelny. Kim władasz, wre szałem.

Za twym podmuchem, do winy

745

Zboczy i prawy wraz człowiek;

Spory ty szerzysz wśród jednej rodziny.

Urok wystrzela zwycięsko spod powiek

Dziewicy, sięgnie i praw majestatu

Moc Afrodyty, co przewodzi światu.

750

A i ja nawet, chociaż wiernie służę,

Prawie się w duszy na ukazy burzę,

A boleść serce mi rani,

Bo straszny widok uderza me oczy:

Do wszechchłonącej Antygona kroczy

755

Ciemnej Hadesu przystani.

ANTYGONA

Młodość, Śmierć, Wesele, Słońce, ZaświatyPatrzcie, o patrzcie, wy ziemi tej dzieci,

Na mnie, kroczącą w smutne śmierci cienie,

Oglądającą ostatnie promienie

Słońca, co nigdy już mi nie zaświeci,

760

Bo mnie Hadesa dziś ręka śmiertelna

Do Acherontu [94] bladych wiedzie włości.

Ani zaznałam miłości,

Ani mi zabrzmi żadna pieśń weselna;

Ale na zimne Acherontu łoże

765

Ciało nieszczęsne me złożę.

CHÓR

Młodość, Ofiara, Poświęcenie, Śmierć bohaterskaPieśni ty godna, i w chwały rozkwicie

W kraj śmierci niesiesz twe życie.

Ani cię chorób przygnębiło brzemię,

Ni miecza ostrze zwaliło na ziemię,

770

Lecz własnowolna, nie dobiegłszy kresu,

Żywa w kraj stąpasz Hadesu.

ANTYGONA

Słyszałam niegdyś o frygijskiej Niobie,

Córce Tantala, i jej strasznym zgonie.

Że skamieniała w swej niemej żałobie [95]

775

I odtąd ciągle we łzach bólu tonie.

Skała owiła ją jak bujne bluszcze.

A na jej szczytach śnieg miecie, deszcz pluszcze;

Rozpaczy łkaniem zroszone jej łono —

Mnie też kamienną pościel przeznaczono.

CHÓR

780

Lecz ona przecież z krwi bogów jest rodem,

My śmiertelnego pokolenia płodem.

Hołd jednak temu, kto choć w śmierci progu

Dorówna bogu.

ANTYGONA

Urągasz biednej. Czemuż obelżywą

785

Mową mnie ranisz, pókim jeszcze żywą?

Miasto i męże, dzierżący te grody.

Wzywam was, zwróćcie litosne swe oczy,

I wy, Teb gaje i dirkejskie wody,

Na mnie, co idę ku ciemnej pomroczy,

790

Nie opłakana przez przyjaciół żale,

Do niezwykłego grobowca gdzieś w skale.

O, ja nieszczęsna!

Anim ja zmarła, ani też przy życiu,

Śmierć mnie już trzyma w swym mroźnym spowiciu.

CHÓR

795

Duma, Sprawiedliwość, Los, RodzinaW nadmiarze pychy zuchwałej

Z tronem się Diki twe myśli i mowy

Zderzyły w locie, złamały.

Zły duch cię ściga rodowy.

ANTYGONA

Mowa ta głębią mego serca targa;

800

Dotknąłeś ojca ty sromu [96],

I w słowach twoich rozbrzmiała znów skarga

Nad nieszczęściami Labdakidów domu.

Straszną ja pomnę łożnicę [97],

W której syn z matką zdrożne śluby wiąże.

805

Nieszczęśni moi rodzice!

Klątwą brzemienna dziś do was podążę,

Dziewiczość niosąc wam serca.

O drogi bracie, złowrogie twe śluby [98]

Były początkiem pogromu i zguby;

810

Tyś — choć zmarły — mój morderca.

CHÓR

Wina, Kara, KonfliktZmarłych czcić — czcigodny czyn,

Ale godny kaźni błąd

Łamać prawo, walić rząd.

Tyś zginęła z własnych win.

ANTYGONA

815

Bez łez, przyjaciół, weselnego pienia

Kroczę już, biedna, ku śmiertelnej toni,

Wnet już nie ujrzę ni słońca promienia,

Nikt łzy nad moją dolą nie uroni.

KREON

Czyżby kto ustał w przedzgonnych tych skargach

820

Gdyby mu dano się żalić bez końca?

Bierzcie stąd dziewkę i w ciemnym ją grobie

Zawrzyjcie [99] zaraz, jak już nakazałem.

Tam ją zostawcie samotną, by zmarła,

Albo też żywa pędziła dni marne;

825

Tak wobec dziewki zostaniem bez winy,

A nie ścierpimy, aby wśród nas żyła.

ANTYGONA

Młodość, Miłość, Kobieta, Rozpacz, Śmierć, Grób, Wierność, RodzinaGrobie, ty mojej łożnico miłości,

Mieszkanie wieczne, ciemnico sklepiona!

Idę do moich, których tylu gości

830

W pozgonnych domach boska Persefona [100].

Za wami idę ja, co w życia wiośnie

Zginęłam, prawie nie zaznawszy świata.

A tuszę, że mnie tam przyjmą radośnie,

Ty, ojcze, matko, i miła dłoń brata,

835

Bom tu z miłosną służbą wasze ciała

Własną obmyła, namaściła ręką;

Żem bratnie zwłoki uczciwie grzebała,

Taką mnie darzą podzięką!

Mam u szlachetnych ludzi cześć i chwałę,

840

Lecz potępienie ze strony Kreona,

Bo on me czyny uznał za zuchwałe.

Ręką więc teraz jego uwięziona,

Ani zaznawszy słodyczy wesela,

Ni uczuć matki, ni dziatek pieszczoty,

845

Schodzę tak sama i bez przyjaciela,

Nieszczęsna, żywa do grobowej groty.

SprawiedliwośćJakież to bogów złamałam ustawy?

Jakże do bogów podnosić mam modły,

Wołać o pomoc, jeżeli czyn prawy,

850

Który spełniłam, uznano za podły?

Lecz jeśli z bogów to zrządzenia płynie [101],

Trzeba mi winnej znieść w ciszy cierpienia.

Jeśli ci błądzą, niech sięgnie ich w winie

Kaźń równa z bogów ramienia!

CHÓR

855

Te same burze i te same jeszcze

Duszą tej dziewki wciąż miotają dreszcze.

KREON

Pachołki, którym wieść ją nakazałem,

Swoją powolność ciężko mi… odpłaczą.

ANTYGONA

Biada! Ta mowa grożąca

860

Bliskiego wróżbą mi końca.

CHÓR

A ja odwagi nie śmiałbym dodawać,

Że się te srogie ukazy odwloką.

ANTYGONA

GróbZiemi tebańskiej ojczysty ty grodzie,

I wy, bogowie rodowi,

865

Oto mnie wiodą w bezzwłocznym pochodzie

Ku samotnemu grobowi.

Patrzcie na księżnę ostatnią z Teb królów,

W ręce siepaczy [102] ujętą,

Ile mąk ona, ile zniosła bólów

870

Za wierną służbę i świętą.

CHÓR

Tak i Danae jasnego dnia zorze

Zmienić musiała na loch w miedź obity,

W grobowej skryta komorze [103].

A przecież ród jej zapewniał zaszczyty

875

I Zeus deszcz złoty na łono jej roni.

LosStraszne przeznaczeń obierze [104]!

Pieniądz, ni siła, ni warowne wieże,

Ni morski żagiel przed nimi nie chroni.

880

Hedonów króla Likurga [105] też bucie [106],

Że hardym słowem na boga się miota,

Bakchus kamienne zgotował okucie,

Gdzie zła wykipi ochota.

Rozpoznał on tam za późno swe zbrodnie

885

I pożałował słów gniewu,

Chciał bo szał boski tłumić i pochodnie,

Urągał muzom wśród śpiewu.

Gdzie z mórz strzelają kyanejskie progi [107],

Kraj Salmidesu [108], dla przybyszów wrogi,

890

Gdzie brzeg Bosforu bałwany roztrąca,

Tam widział Ares, jak dzikością wrąca

Żona Fineusa pasierby swe nęka.

Nie mieczem srogim wymierza im cięgi,

Lecz krwawą rękę zatapia w ócz kręgi,

895

Ostrzem je łupi czółenka [109].

Ujęci oni kamienną niewolą,

Płaczą nad matki i swoją niedolą.

Przecież jej przodki z Erechtydów [110],

900

Ojcem Boreasz; pośród skał i głogów

I burz pędziła dni swoje od młodu,

Na chyżych koniach — prawe dziecię bogów.

Jednak, choć w dali, i tu jej dosięga

Odwiecznej Mojry [111] potęga.

TYREZJASZ

wiedziony przez chłopca ukazuje się na scenie

905

Wzrok, Oko, ProroctwoO, Teb starszyzno, wspólnym my tu krokiem

I wspólnym wzrokiem zdążamy, bo ciemnym

Za oko staje przewodnika ręka.

KREON

Cóż tam nowego, Tyrezjaszu stary?

TYREZJASZ

Ja rzeknę, ty zaś posłuchaj wróżbiarza.

KREON

910

Nigdy twoimi nie wzgardziłem słowy [112].

TYREZJASZ

Przeto [113] szczęśliwie sterujesz tą nawą.

KREON

Przyświadczyć mogę, doznawszy korzyści.

TYREZJASZ

Zważ teraz, znowu stoisz na przełomie.

KREON

Co mówisz? Trwogą przejmują twe słowa.

TYREZJASZ

915

Poznasz ty prawdę, ze znaków mej sztuki.

Religia, Ofiara, Obrzędy, Bóg, PtakSiadłem na starej wróżbity siedzibie,

Gdzie wszelkie ptactwo kieruje swe loty,

Aż naraz słyszę, jak niezwykłe głosy

Wydają ptaki, szalone i dzikie;

920

I wnet poznałem, że szarpią się szpony,

Bo łopot skrzydeł to stwierdzał dobitnie.

Przejęty trwogą, próbuję ofiary

Na płomienistym ołtarzu, lecz ogień

Nie chce wystrzelać ku górze, a sączy

925

Ciecz z mięs ofiarnych, wsiąkając w popioły,

Kipi i syczy, żółć bryzga w powietrze,

I spoza tłuszczu, co spłynął stopiony,

Uda wyjrzały na ołtarzu nagie.

Od tego chłopca wnet się dowiedziałem,

930

Że takie marne szły z ofiary znaki,

Bo on przewodzi mnie, a ja znów innym.

Tak więc chorzeje miasto z twojej winy.

Bo wsze ołtarze i ofiarne stoły

Psy pokalały i ptactwo, co ciałem

935

Edypowego się żywiło syna.

Więc nie przyjmują już ofiarnych modłów

Bogowie od nas, ni ofiarnych dymów.

A ptak, co żłopał krew trupa zastygłą,

Już nie wydaje głosów dobrej wróżby.

940

Błądzenie, RozumRozważ to, synu: bo wszystkich jest ludzi

Błądzić udziałem i z prostej zejść drogi;

Lecz mąż, co zbłądził, nie jest pozbawiony

Czci i rozwagi, jeżeli wśród nieszczęść

Szuka lekarstwa i nie trwa w uporze.

945

Upór jest zawsze nierozumu znakiem;

Zaświaty, Trup, ObyczajeUstąp ty śmierci i nie drażń zmarłego

Cóż bo [114] za chwała nad trupem się znęcać?

Życzliwość moja tą radą ci służy,

Dobrze jej słuchać, gdy korzyści wróży.

KREON

950

Starcze, wy wszyscy jak łucznik do celu

Mierzycie we mnie: teraz i wróżbiarstwo

Sidła zastawia, a krewni mą myślą

Kupczą, frymarczą z dawna jak towarem;

Nuże, gromadźcie wy sardyjskie skarby,

955

Wskażcie mi górę indyjskiego złota [115],

Na pogrzeb tego jednak nie zezwolę.

I choćby orły Zeusowe porwały

Trupa i przed tron Zeusowy zaniosły,

Ja się takiego nie ulęknę sromu,

960

Grześć nie pozwolę; wiem bo ja [116] zbyt dobrze:

Bogów zbezcześcić nie zdoła śmiertelny.

Potknąć się mogą i ludzie przemądrzy,

Starcze, haniebnie, kiedy szpetne myśli

Ubiorą w słowa barwiste… dla zysku.

TYREZJASZ

965

Biada!

Czyż wie to człowiek, czy rozważa sobie…

KREON

Cóż, z jakim znowu na plac ogólnikiem [117]?

TYREZJASZ

Ile rozsądek góruje nad skarby [118]?

KREON

O ile klęską największą nierozum.

TYREZJASZ

970

Ciężko ty na tę zapadłeś chorobę.

KREON

Nie chciałbym ciężkim obrazić cię słowem.

TYREZJASZ

Czynisz to, kiedy mi kłamstwo zarzucasz.

KREON

Bo cech wasz cały łapczywy na zyski.

TYREZJASZ

A ród tyranów w mętach chciwie łowi.

KREON

975

Wiesz, że ty pana twojego obrażasz?

TYREZJASZ

Wiem, bo ja tobie gród ten zachowałem [119].

KREON

Mądry ty wróżbiarz, lecz oddany złemu.

TYREZJASZ

Tyś gotów wydrzeć mi z wnętrza tajniki.

KREON

Wyrusz ty z nimi, byle nie dla zysku.

TYREZJASZ

980

Że ty stąd zysku nie uszczkniesz, to myślę.

KREON

Bacz, że zamysłów moich nie stargujesz [120].

TYREZJASZ

Proroctwo, Zaświaty, Trup, Pogrzeb, Obraz świataWiedz więc stanowczo, że nim słońce tobie

Wielu dokona kołowych obrotów,

Płód z twoich własnych poczęty wnętrzności

985

Jak trupa oddasz w zamianę za trupy,

Za to, że z światła strąciłeś do nocy,

Zamknąłeś życie haniebnie w grobowcu,

A tu na ziemi zmarłe trzymasz ciało,

Które się bóstwom należy podziemnym.

990

Nie masz żadnego ty nad zmarłym prawa,

Ni światła bogi, którym gwałt zadajesz.

Za to czyhają Hadesa i bogów

Mściwe i zgubą grożące Erynie [121],

By cię w podobnym pogrążyć nieszczęściu.

995

Poznasz ty wkrótce, czy ja przekupiony

Tak mówię, w krótkim pokażą to czasie

Mężczyzn i niewiast w twoim domu jęki.

A wszelkie miasto przeciw tobie stanie,

W którym psy strzępy zbezcześciły trupów,

1000

Zwierzęta dzikie i ptactwo, roznosząc

Wstrętne po świętych zaduchy ogniskach.

Takimi strzały ja, ciężko zelżony,

Godzę jak łucznik z gniewem w twoje serce

I tak celuję, że ostrze poczujesz.

1005

O chłopcze, wiedźże mnie teraz do domu,

By on na młodszych swe gniewy upuścił,

A lepiej odtąd miarkował się w słowie

I myśl mu lepsza zajaśniała w głowie.

CHÓR

O, władco, poszedł on po wróżbie strasznej.

1010

A wiem to, odkąd mi czarne siwizną

Starość na głowie posrebrzyła włosy:

Fałszu on nigdy nie zwiastował miastu.

KREON

Ja też wiem o tym i trwoga mną miota.

Ustąpić ciężko, a jeśli się oprę,

1015

To łatwo klęska roztrąci mą czelność.

CHÓR

Synu Menojka, rozwagi ci trzeba.

KREON

Cóż tedy czynić? Mów, pójdę za radą.

CHÓR

Idź i wyprowadź dziewkę z ciemnej groty,

A grób przygotuj dla ciała, co leży.

KREON

1020

Radzisz i mniemasz, że ja mam ustąpić?

CHÓR

O, jak najprędzej, mój książę, bo chyżo

Kaźń bogów ludzki pochwyci nierozum.

KREON

Ciężkie to, ale każę milczeć sercu.

Cofnę się, trudno z koniecznością walczyć.

CHÓR

1025

Idź, sam to uczyń, nie zwalaj na innych.

KREON

Idę sam zaraz, a wy, moi słudzy,

Wziąwszy topory pospieszcie pospołem

Na miejsce widne, gdzie nagi trup leży.

Ja, że zmieniłem me dawne zamysły,

1030

Com sam namotał, sam teraz rozwiążę.

Śmierć, ObyczajeNajlepiej może działa, kto do zgonu

Praw istniejących przestrzega zakonu.

CHÓR

Wieloimienny [122], coś z Kadmosa domu [123]

Przysporzył chwały dziewczynie,

1035

Synu ty Zeusa, pana burz i gromu!

W italskiej ziemi twoje imię słynie [124],

A i w Eleuzis, o, synu Semeli,

Roje cię sławią czcicieli.

Bakchusie, w Tebach ty dzierżysz stolicę [125],

1040

Kędy Ismenos ciche wody toczy;

Szałem twym tchnące pląsają dziewice,

Pieniem rozbrzmiewa gród smoczy [126].

Widnyś ty w łunie jarzących kagańców,

Gdzie Parnas [127] szczytem dwugłowym wystrzela,

1045

Gdzie zdrój Kastalii [128] i swawolnych tańców

Koryku [129] nimfy zawodzą wesela.

W górach nysejskiej Eubei [130]

W spowitej bluszczem mkniesz kniei,

Potem z tych brzegów, gdzie bujne winnice,

1050

Pieśni cię chwały wiodą przez ulice

I brzmią radośnie ku niebom.

Gród ten nad wszystkie czcisz grody na świecie

Wraz z matką twoją ciężarną od gromu;

Kiedy więc brzemię nieszczęścia nas gniecie

1055

Pełnego cierpień i sromu,

Przybądź z Parnasu ku naszej obronie,

Lub przez wyjące mórz tonie.

Ty, co przodujesz wśród gwiazd korowodu [131],

Pieśniom przewodzisz wśród mroczy,

1060

Zawitaj, synu Zeusowego rodu!

Niechaj cię zastęp naksyjskich [132] otoczy

Tyjad, co w szale od zmierzchu do rana

Tańczą i w tobie czczą pana.

POSŁANIEC

O, Kadma grodu, domów Amfiona [133]

1065

Mieszkańcy! Kondycja ludzka, Los, SzczęścieŻycia człowieka nie śmiałbym

Ani wysławiać, ni ganić przenigdy,

Bo los podnosi i los znów pogrąża

Bez przerwy w szczęście ludzi i w nieszczęścia,

A nikt przyszłości wywróżyć niezdolny.

1070

Tak Kreon zdawał się godnym podziwu,

On, co wyzwolił tę ziemię od wrogów

I jako władca jedyny nad krajem

Rządził, potomstwem ciesząc się kwitnącym

A dziś to wszystko — stracone. RadośćBo radość

1075

Jeśli w człowieku przygaśnie, to trzymam [134],

Że on nie żyje, lecz żywym jest trupem;

Bogactwo, Vanitas, CieńGromadź bogactwa do woli w twym domu,

Świeć jako tyran na zewnątrz: gdy cieszyć

Tym się nie można, to reszty tych skarbów

1080

Ja bym nie nabył za dymu cień marny.

CHÓR

Jakąż ty znowu wieść niesiesz złą księciu?

POSŁANIEC

Skończyli… Śmierci ich winni, co żyją.

CHÓR

Któż to mordercą, któż poległ, o, rzeknij [135]!

POSŁANIEC

Hajmon nie żyje, we własnej krwi broczy.

CHÓR

1085

Z ojca czy z własnej zginąłże [136] on ręki?

POSŁANIEC

W gniewie na ojca mordy sam się zabił.[137]

CHÓR

Wróżbito, jakżeś czyn trafnie określił!

POSŁANIEC

W tym rzeczy stanie dalszej trza [138] narady.

CHÓR

Lecz otóż widzę biedną Eurydykę,

1090

Żonę Kreona; albo się przypadkiem

Pojawia, albo słyszała o synu.

EURYDYKA

Starcy, rozmowy waszej dosłyszałam

Właśnie, gdym z domu wybiec zamierzała,

By do Pallady [139] z modłami się zwrócić.

1095

I właśnie odrzwi odmykam zasuwki,

By je roztworzyć, gdy nagle nieszczęsna

Wieść uszy rani; więc padłam, zemdlona

Z trwogi, w objęcia mych wiernych służebnic.

Powtórzcie tedy, co ta wieść przynosi;

1100

W złym doświadczona, wysłucham słów waszych.

POSŁANIEC

SamobójstwoJa, miłościwa pani, byłem przy tym,

Powiem więc wszystko, jak się wydarzyło;

Cóż bo [140] ukrywać, by potem na kłamcę

Wyjść — przecie prawda zawsze fałsz przemoże [141].

1105

Ja tedy wiodłem twojego małżonka

Pogrzeb, Obrzędy, TrupNa ten pagórek, gdzie biedne leżało

Przez psy podarte ciało Polinika.

Wnet do Hekaty [142] zanieśliśmy modły

I do Plutona [143], by gniew ich złagodzić;

1110

Obmywszy potem ciało w świętej wodzie,

Palimy szczątki na stosie z gałęzi

I grób z ojczystej sypiemy im ziemi.

To uczyniwszy, zaraz do kamiennej

Ślubnogrobowej łożnicy dziewczyny

1115

Śpieszymy; z dala ktoś jęki usłyszał,

Od strony lochu, co za grób miał służyć,

Choć nie święciły go żadne obrzędy.

Wraz więc donosi panu, co zasłyszał.

Tego dochodzą zaś, kiedy się zbliżył,

1120

Łkania żałosne, a pierś mu wybucha

Głosem rozpaczy: «O, ja nieszczęśliwy,

Czyż ja wróżbitą? Czyż nie kroczę teraz

Drogą największej w żywocie mym klęski?

Syna wołanie mnie mrozi. O, słudzy,

1125

Śpieszcie wy naprzód, zbliżcie się do grobu,

I przez szczelinę głazem zawaloną

Wszedłszy do wnętrza, baczcie, czy Hajmona

Głosy ja słyszę, czy bogi [144] mnie durzą [145]». —

Posłuszni woli zwątpiałego pana,

1130

Idziem na zwiady, a w grobowca głębi

Dojrzym wnet dziewki [146], wiszącej za gardło

Ściśnięte węzłem muślinowej chusty,

Podczas gdy młodzian uchwycił ją wpoły,

Boleśnie jęcząc nad szczęścia utratą,

1135

Nad czynem ojca, nieszczęsnymi śluby [147].

Kreon, zoczywszy [148] to, ciężko zajęknął,

Rzuca się naprzód i wśród łkania woła:

«O, ty nieszczęsny! cóżeś ty uczynił!

Czy szał cię jaki opętał złowrogi?

1140

Wychodź, o synu, błagalnie cię proszę!»

Lecz syn na niego dzikim łysnął wzrokiem

I twarz przekrzywił, a słowa nie rzekłszy

Ima się miecza [149]; wraz ojciec ucieczką

Uszedł zamachu; Miłość silniejsza niż śmierć, Samobójstwo, Ślub, Grób, Zaświatynatenczas nieszczęsny

1145

W gniewie na siebie nad ostrzem się schyla

I miecz w bok wraża; lecz jeszcze w konaniu

Drętwym ramieniem do zmarłej się tuli,

A z ust dyszących wytryska mu struga

Krwawa na blade kochanki policzki.

Eurydyka wybiega za scenę.

1150

Trup dziś przy trupie, osiągnął on śluby,

W domu Hadesa złożony przy lubej.

GłupotaNieszczęściem dowiódł, że wśród ludzi tłumu

Największe klęski płyną z nierozumu.

CHÓR

A cóż stąd wróżysz, że znikła niewiasta,

1155

Nie rzekłszy złego lub dobrego słowa?

POSŁANIEC

I ja się dziwię, lecz Żałobażywię nadzieję,

Że posłyszawszy o ciosie, nie chciała

Żałości swojej pospólstwu okazać,

Lecz się cofnęła do wnętrza domostwa,

1160

By wśród sług wiernych wylewać łzy gorzkie.

Toć jej rozwaga nie dopuści zbrodni.

CHÓR

Nic nie wiem, ale milczenie uporne,

Jak i zbyt głośne jęki, zło mi wróżą.

POSŁANIEC

Wnet się dowiemy, czy w głębiach rozpaczy

1165

Nie kryje ona tajnego zamysłu.

Idźmy do domu, bo dobrze ty mówisz:

Nadmierna cisza jest głosem złowrogim.

Wchodzi Kreon, dźwigając ciało syna.

CHÓR

Lecz otóż książę tu właśnie nadchodzi;

O! znak wymowny ujął on ramiony [150],

1170

Nie cudzej zbrodni, jeśli rzec się godzi,

Lecz własnej winy szalonej.

Rozpacz, Wyrzuty sumienia

KREON

Przekleństwo, WinaKlnę moich myśli śmierciodajne winy,

Co zatwardziły mi serce!

Widzicie teraz wśród jednej rodziny

1175

Ofiary, ofiar mordercę.

Słowo dziś moje me czyny przeklina;

W samym, o! życia rozkwicie

Przedwczesne losy porwały mi syna,

Mój obłęd zmiażdżył to życie.

CHÓR

1180

Późno się zdajesz poznawać, co słuszne.

KREON

Szaleństwo, Bóg, Kondycja ludzkaBiada mi!

Przejrzałem biedny: jakiś bóg złowrogi

Zwalił na głowę swe brzemię,

Na szału popchnął mnie drogi,

1185

Szczęście me zdeptał, wbił w ziemię.

O biada! do zguby

Wiodą śmiertelnych rachuby.

POSŁANIEC DRUGI

Panie! Ty nieszczęść masz wielkie zasoby.

Bo jedne dźwigasz w twych rękach nieszczęsnych

1190

A drugie ujrzysz niebawem w twym domu.

KREON

Czyż ja nie na dnie już nieszczęścia głębi?

POSŁANIEC DRUGI

Samobójstwo, Matka, SynNie masz już żony; syna twego matka

Właśnie na swoje targnęła się życie.

KREON

Nieubłagana przystani, Hadesie,

1195

Gdzież koniec moich boleści?

O! Znowu nowe ten niesie

Godzące w serce mi wieści.

W męża, co legł już, wtórym [151] godzisz ciosem,

Złowrogim słowem i głosem.

1200

Biada! Nieszczęście z nieszczęścia się sączy,

Z synem śmierć żonę mi łączy.

CHÓR

Widzieć to możesz, dom stoi otworem.

KREON

Złe się jak burza nade mną zerwało,

Nie widzę końca mej męce:

1205

Syna zmarłego dźwigałem ja w ręce,

A teraz żony martwe widzę ciało.

Matka, Żona, Dziecko, Mąż, ZbrodniarzO biada! Matczyna

Rozpacz dognała już syna.

POSŁANIEC DRUGI

Zranionej ciężko nocą zaszły oczy,

1210

U stóp ołtarza zajękła nad zgonem

Niegdyś chwalebnym syna Megareusa

I nad Hajmonem, a wreszcie przekleństwa

Tobie rzuciła ciężkie, dzieciobójcy.

KREON

Groza mną trzęsie. Przecz [152] mieczem nikt w łono

1215

Ciosu mi śmierci nie zada?

O, ja nieszczęsny! O, biada mi! Biada!

W toń nieszczęść sunę spienioną.

POSŁANIEC DRUGI

W konaniu jeszcze za te wszystkie zgony

Na twoją głowę miotała przekleństwa.

KREON

1220

Jakimże ona skończyła sposobem?

POSŁANIEC DRUGI

Żelazo w własnej utopiła piersi,

Słysząc o syna opłakanym końcu.

KREON

O, biada! Win mi nie ujmie nikt inny,

Nie ujmie męki ni kaźni.

1225

Ja bo [153] nieszczęsny, ja twej śmierci winny.

Nuże, o słudzy, wiedźcie mnie co raźniej,

UpadekUwodźcie mnie stąd; niech moim obliczem

Nie mierżę [154], ja, co mniej jestem, jak niczem!

CHÓR

KorzyśćZysku ty szukasz, jestli [155] zysk w nieszczęściu,

1230

Bo lżejsza klęska, co nie gnębi długo.

KREON

RozpaczBłogosławiony dzień ów, który nędzy

Kres już ostatni położy,

Przybądź, o przybądź co prędzej,

Niechbym nie ujrzał jutrzejszej ja zorzy!

CHÓR

1235

To rzecz przyszłości, dla obecnej chwili

Trza działać; tamto obmyślić — rzecz bogów.

KREON

Wszystkie pragnienia w tym jednym zawarłem.

CHÓR

LosO nic nie błagaj, bo próżne marzenia,

By człowiek uszedł swego przeznaczenia.

KREON

1240

Wiedźcie mnie, sługi, uchodźcie stąd ze mną,

Mnie, który syna zabiłem wbrew woli

I tamtą. Biada! Aż w oczach mi ciemno.

Dokąd się zwrócić, gdzie spojrzeć w niedoli?

Wszystko mi łamie się w ręku,

1245

Los mnie powalił, pełen burz i lęku.

CHÓR

Rozum, Umiarkowanie, Bóg, Kondycja ludzka, Nauka, StarośćNad szczęścia błysk, co złudą mar,

Najwyższy skarb rozumu dar.

A wyzwie ten niechybny sąd,

Kto bogów lży i wali rząd [156].

1250

I ześlą oni swą zemstę i kary

Na pychę słowa w człowieku,

I w klęsk odmęcie rozumu i miary

W późnym nauczą go wieku.

Przypisy

[1]

Edyp (mit. gr.) — król Teb, z powodu przepowiedni jako niemowlę porzucony przez rodziców (Lajosa i Jokastę) na śmierć na górze Kitairon; uratowany przez pasterza, wychowywał się jako syn króla Koryntu. Kiedy dowiedział się od wyroczni, że zabije ojca i poślubi matkę, porzucił Korynt. Podczas wędrówki zabił w kłótni nieznajomego starca, który w rzeczywistości był jego ojcem. Następnie rozwiązał zagadkę Sfinksa i uratował Teby przed potworem, a w nagrodę został obwołany królem i poślubił wdowę po swoim poprzedniku, Jokastę, swoją prawdziwą matkę; miał z nią czworo dzieci: Polinika, Eteoklesa, Ismenę i Antygonę. Kiedy Edyp dowiedział się, że nieświadomie wypełnił przepowiednię, oślepił się i udał na wygnanie. Wówczas władzę w Tebach objął brat Jokasty, Kreon. [przypis edytorski]

[2]

cóż bo (daw.) — co też, cóż więc. [przypis edytorski]

[3]

Argiwów hufce — wojska, które zebrał Polinik w Argolidzie, czyli w królestwie Argos, by zaatakować Teby, dochodząc swoich praw do tronu. [przypis edytorski]

[4]

Eteokl, właśc. Eteokles (mit. gr.) — brat Polinika, Ismeny i Antygony, syn Edypa i Jokasty; jego imię z gr. (Ἐτεοκλῆς) znaczy: „prawdziwie wsławiony”; prowadził ze swym bratem, Polinikiem, spór o tron Teb, wygnał go z miasta i mianował się królem; zginął w pojedynku z Polinikiem, kiedy ten, dochodząc swych praw, próbował zbrojnie odzyskać władzę z pomocą wyprawy siedmiu wodzów przyprowadzonych z Argos przeciw Tebom (każdy z wodzów oblegał jedną z bram miasta; wyprawa stała się tematem m.in. tragedii Ajschylosa Siedmiu przeciw Tebom). Eteokles został uczczony uroczystym pochówkiem jako bohaterski obrońca ojczyzny. [przypis edytorski]

[5]

Polinik (mit. gr.) — syn Edypa i Jokasty, brat Ismeny, Antygony i Eteoklesa; z gr. (Пολυνείκης: Polyneíkēs) jego imię znaczy: „wielce kłótliwy”, po odejściu ojca, Edypa, na wygnanie umówił się z bratem, Eteoklesem, że na zmianę rok po roku będą rządzić Tebami, kiedy Eteokles nie dotrzymał umowy i wygnał go z miasta, udał się na dwór króla Argos, ożenił jego córką Argeją i zorganizował wyprawę siedmiu przeciw Tebom, aby zdobyć Teby i odzyskać prawa do tronu; zginął w pojedynku z bratem Eteoklesem pod murami miasta; jako zdrajcy odmówiono mu pochówku. Zgodnego z nakazami obyczaju i religii pogrzebu brata dokonała jego siostra, Antygona wbrew zakazowi Kreona. [przypis edytorski]

[6]

grześć — grzebać (zwłoki). [przypis edytorski]

[7]

przestępca ukazu — ten, kto złamał wydane prawo (ukaz) władcy. [przypis edytorski]

[8]

srom (daw.) — wstyd; hańba. [przypis edytorski]

[9]

żona i matka — Jokasta, zarazem matka i żona Edypa; po odkryciu prawdy co do tożsamości swego drugiego męża, powiesiła się z rozpaczy, zaś Edyp wykłuł sobie oczy broszą z jej sukni. [przypis edytorski]

[10]

baczyć — uważać na coś; uwzględnić coś. [przypis edytorski]

[11]

stanowienie — postanowienie, prawo. [przypis edytorski]

[12]

stać o kogoś (daw.) — dbać o kogoś, o jego opinię. [przypis edytorski]

[13]

trza (daw., gw.) — trzeba. [przypis edytorski]

[14]

zmierzić — obrzydzić. [przypis edytorski]

[15]

chlubny — chwalebny. [przypis edytorski]

[16]

O słońca grocie, coś jasno znów Tebom (…) — pierwsza pieśń chóru, obejmująca wersy 99–160 tekstu oryginalnego. [przypis edytorski]

[17]

Dirke — tu: płynąca na płn-zach. od Teb rzeka, do której wrzucono szczątki Dirke (w mit. gr. drugiej żony Likosa, króla Teb, dla której odtrącił on Antiopę; synowie Antiope, Amfion i Zetus, pomścili matkę, przywiązując Dirke do byka, który ją rozerwał i stratował). [przypis edytorski]

[18]

Hefajstos — w mit. gr. bóg ognia; tu przen.: ogień, pożar. [przypis edytorski]

[19]

na smoka — bo Adrastos, najprzedniejszy wśród najeźdźców, miał smoka wyrzeźbionego na tarczy. [przypis redakcyjny]

[20]

piorunny grot — jeden z siedmiu książąt, którzy najechali Teby, olbrzymi Kapaneus, runął rażony od gromu Zeusa. [przypis redakcyjny]

[21]

Nike (mit. gr.) — bogini zwycięstwa, także: samo zwycięstwo. [przypis edytorski]

[22]

Bakchus a. Bachus (mit. gr.) — bóg wina, natury, urodzaju; miał urodzić się w Tebach z matki Semeli, dlatego nazywano go tebańskim bogiem. [przypis redakcyjny]

[23]

widno — widać, widocznie, najwyraźniej. [przypis edytorski]

[24]

jam (…) zwołał — ja zwołałem. [przypis edytorski]

[25]

młodzieniaszkowie — Eteokles i Polinik. [przypis edytorski]

[26]

tedy — więc, zatem. [przypis edytorski]

[27]

imać — chwytać, brać się za co. [przypis edytorski]

[28]

raić — polecać kogoś a. coś; swatać. [przypis edytorski]

[29]

rozkazy — dziś N.lm: (nad) rozkazami. [przypis edytorski]

[30]

Byście niesfornym stanęli oporem — abyście stawili opór tym, którzy okażą się niesforni (tj. nie podporządkują się wydanemu nakazowi). [przypis edytorski]

[31]

nazad — w tył, z powrotem. [przypis edytorski]

[32]

tuszyć — mieć nadzieję. [przypis edytorski]

[33]

żem nie zrobił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: że nie zrobiłem. [przypis edytorski]

[34]

anim widział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: ani widziałem. [przypis edytorski]

[35]

warować — strzec, pilnować. [przypis edytorski]

[36]

wałować — otaczać wałami obronnymi; bronić zawczasu. [przypis edytorski]

[37]

niesporo — niełatwo, z trudnością. [przypis edytorski]

[38]

co tylko — tylko co; właśnie, niedawno. [przypis edytorski]

[39]

że w tym jakieś licho — że to sprawka jakiegoś licha (tj. demona, siły nieczystej). [przypis edytorski]

[40]

winować — winić; obarczać kogoś winą. [przypis edytorski]

[41]

po niewoli — wbrew woli. [przypis edytorski]

[42]

sromota — hańba; czyn, którego należy się wstydzić. [przypis edytorski]

[43]

kaźń — tortury, cierpienia fizyczne, męka; wykonanie wyroku śmierci. [przypis edytorski]

[44]

wolnoż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy wolno. [przypis edytorski]

[45]

trapić — dręczyć, sprawiać cierpienie. [przypis edytorski]

[46]

urwisz (daw.) — urwis, hultaj, łobuz. [przypis edytorski]

[47]

wierutny (daw.) — istny; odznaczający się jakąś ujemną cechą rozwiniętą w najwyższym stopniu. [przypis edytorski]

[48]

frymarczyć — handlować, kupczyć. [przypis edytorski]

[49]

siła (daw.) — wiele, mnóstwo. [przypis edytorski]

[50]

Siła jest dziwów, lecz nad wszystkie sięga (…) — druga pieśń chóru, obejmująca wersy 332–383 tekstu oryginalnego. [przypis edytorski]

[51]

lemiesz — dolna część pługa odcinająca skibę; wcześniej: ostrze radła; narzędzie rolnicze służące do orania ziemi pod zasiew. [przypis edytorski]

[52]

porać — pruć, rozpruwać, ciąć; tu: orać. [przypis edytorski]

[53]

Potrójnym płynem martwe skrapia zwłoki — Antygona skropiła ciało płynem zmieszanym z wina, mleka i oliwy. [przypis redakcyjny]

[54]

skorom ja cały — inaczej: skoro ja jestem cały; skoro mnie nic się nie stało. [przypis edytorski]

[55]

Jowisz — właśc. Zeus; tragedia rozgrywa się w kręgu mitologii greckiej, nie rzymskiej. [przypis edytorski]

[56]

Dike (mit. gr.) — bogini i uosobienie sprawiedliwości, jedna z trzech Hor (tj. bogiń strzegących ładu między ludźmi a rytmem natury), córka Zeusa i tytanidy Temidy; jej imię oznacza: „sąd” a. „wyrok” (odpowiednik w kulturze łac. Iustitia, od ius: sprawiedliwość); Dike pilnowała zachowania równowagi i porządku w świecie. [przypis edytorski]

[57]

mój nierozum za nierozum staje — moja głupota odpowiada głupocie (w domyśle: wprowadzonego zakazu). [przypis edytorski]

[58]

obejście — zachowanie, sposób bycia. [przypis edytorski]

[59]

Bo tym nieprzystojna / Wyniosłość, którzy u innych w niewoli — nie przystoi wyniosłość tym, którzy są u innych w niewoli (tj. od innych zależni). [przypis edytorski]

[60]

sromać się — wstydzić się; tu: wzbraniać się. [przypis edytorski]

[61]

chceszli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy chcesz. [przypis edytorski]

[62]

czyli — tu: konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy też, czy tylko. [przypis edytorski]

[63]

Kadmejczycy — potomkowie a. spadkobiercy Kadmosa (założyciela miasta Kadmei, późniejszych Teb); mieszkańcy Teb, Tebańczycy. [przypis edytorski]

[64]

nuże — dalej. [przypis edytorski]

[65]

Aniś ty chciała, ni jać przypuściłam — inaczej: ani ty chciałaś, ani ja cię (do tego) przypuściłam. [przypis edytorski]

[66]

baczyć — zważać, zwracać uwagę. [przypis edytorski]

[67]

zawiścić (daw.) — czuć zawiść, zazdrościć; tu: zaprzeczona forma 1.os.lp cz.ter.: zawiszczę. [przypis edytorski]

[68]

nie nazywaj — tu: nie nawołuj, nie wzywaj. [przypis edytorski]

[69]

złymi (…) niewiasty — dziś N.lm: złymi niewiastami. [przypis edytorski]

[70]

swadźba — swatanie, łączenie dwojga ludzi w parę małżeńską. [przypis edytorski]

[71]

Szczęśliwy, kogo w życiu klęski nie dosięgły (…) — trzecia pieśń chóru, obejmująca wersy 582–630 tekstu oryginalnego. [przypis edytorski]

[72]

węgieł — tu: podstawy narożników budynku, na których opiera się jego konstrukcja; kamienie węgielne. [przypis edytorski]

[73]

wicher tracki — morze na wybrzeżach Tracji uchodziło za bardzo burzliwe. [przypis redakcyjny]

[74]

obierz — teren osaczenia zwierzęcia; ostęp, matnia, pułapka. [przypis edytorski]

[75]

powolny (daw.) — posłuszny; postępujący według czyjejś woli. [przypis edytorski]

[76]

folgować — dawać upust. [przypis edytorski]

[77]

jako — tu: niż. [przypis edytorski]

[78]

Zeus rodzinny — bóg opiekuńczy nad rodziną. [przypis edytorski]

[79]

nierząd (daw.) — brak porządku, niedowład rządu w państwie; niepodporządkowanie się zarządzeniom władzy a. brak zarządzania państwem. [przypis edytorski]

[80]

puklerz — tarcza. [przypis edytorski]

[81]

zdołać — dać radę coś zrobić; osiągnąć coś. [przypis edytorski]

[82]

czyż bo (daw.) — w takim przestawnym szyku oznacza: czy więc, czy też. [przypis edytorski]

[83]

nie przenieść czegoś (daw.) — nie znieść czegoś, nie wytrzymać, nie ścierpieć czegoś. [przypis edytorski]

[84]

jestli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czyż jest. [przypis edytorski]

[85]

folga — upust, poluzowanie. [przypis edytorski]

[86]

niesforny — tu: nieposłuszny, wyłamujący się z powszechnie przyjętych norm postępowania. [przypis edytorski]

[87]

gwoli czemu (starop.) — dla czego; ze względu na co. [przypis edytorski]

[88]

li panu — tylko panu. [przypis edytorski]

[89]

swarzyć się — kłócić się. [przypis edytorski]

[90]

błądzęż — czy błądzę. [przypis edytorski]

[91]

strofować — napominać. [przypis edytorski]

[92]

obierz — ostęp, matnia, pułapka. [przypis edytorski]

[93]

Miłości, któż się wyrwie z twych obierzy (…) — czwarta pieśń chóru, obejmująca wersy 806–881 tekstu oryginalnego. [przypis edytorski]

[94]

Acheront (mit. gr.) — rzeka w Tartarze. [przypis redakcyjny]

[95]

Niobie (mit. gr.) — żona króla Teb Amfiona, matka czternaściorga dzieci, która nierozważnie szczyciła się, że ma liczniejsze potomstwo niż bogini Latona, matka Apollina i Artemidy. Z zemsty za zuchwałe wywyższanie się Apollo i Artemida zabili z łuków wszystkie dzieci Niobe na jej oczach. Rozpaczającą Niobe na koniec Zeus zamienił w skałę; Niobe stała się symbolem skamienienia z bólu i rozpaczy wywołanej śmiercią bliskich osób. [przypis edytorski]

[96]

srom (daw.) — wstyd; hańba. [przypis edytorski]

[97]

łożnica — łoże małżeńskie; sypialnia. [przypis edytorski]

[98]

bracie, złowrogie twe śluby — śluby Polinika z córką Adrastosa, króla Argos, które ułatwiły zorganizowanie wyprawy siedmiu przeciw Tebom. [przypis edytorski]

[99]

zawrzeć (daw.) — zamknąć. [przypis edytorski]

[100]

Persefona (mit. gr.) — małżonka Hadesa, władcy podziemi. [przypis edytorski]

[101]

jeśli z bogów to zrządzenia płynie — szyk przestawny; inaczej: jeśli to płynie z zrządzenia bogów. [przypis edytorski]

[102]

siepacz — oprawca. [przypis edytorski]

[103]

Danae (…) W grobowej skryta komorze — Danae została zamknięta przez ojca Akryzjosa w podziemnym lochu, by nie urodziła złowróżbnego syna. Tu ją jednak zapłodnił złotym deszczem Zeus i urodziła słynnego Perseusza. [przypis redakcyjny]

[104]

obierz — pułapka. [przypis edytorski]

[105]

Likurg — baśniowy król Hedonów w Tracji, oparł się kultowi Bakchusa, wyszydzał jego towarzyszki, szalone bachantki i muzy; za to zamknął go bóg w skalnej czeluści. [przypis redakcyjny]

[106]

buta — pycha, zuchwałość. [przypis edytorski]

[107]

kyanejskie progi (łac. Cyaneae) — skaliste wyspy na Morzu Czarnym przy Bosforze. [przypis redakcyjny]

[108]

Salmydessus — wybrzeże i miasto na trackim brzegu Morza Czarnego. [przypis redakcyjny]

[109]

Żona Fineusa pasierby swe nęka (…) w ócz kręgi, Ostrzem je łupi czółenka — Król Fineus ze Salmidesu ożenił się z Kleopatrą, córką Boreasza, księżniczką z krwi attyckiej. Potem ją porzucił, aby poślubić nimfę nazwiskiem Idaea. Przewrotnej Idaei wydał Fineus swe dzieci z Kleopatry; macocha je oślepiła i następnie zamknęła żywcem w grobowcu. Także ich matka, Kleopatra, zawarta została w kamiennej niewoli. [przypis redakcyjny]

[110]

Erechtydzi — Ateńczycy; nazwa ta pochodzi od Erechteusa, bohatera ateńskiego rodu. [przypis redakcyjny]

[111]

Mojra — bogini przeznaczenia. [przypis redakcyjny]

[112]

słowy — dziś N.lm: słowami. [przypis edytorski]

[113]

przeto (daw.) — dlatego. [przypis edytorski]

[114]

cóż bo (daw.) — w takim przestawnym szyku oznacza: cóż więc, co też. [przypis edytorski]

[115]

sardyjskie skarby… indyjskie złoto — Sardes, stolica Lidii, słynęła ze swych skarbów, Indie ze swego złota. [przypis redakcyjny]

[116]

wiem bo ja — bo ja wiem. [przypis edytorski]

[117]

z jakim znowu na plac ogólnikiem — jaki znów ogólnik chcesz obwieścić, ogłosić wszem i wobec. [przypis edytorski]

[118]

góruje nad skarby — dziś: góruje nad skarbami. [przypis edytorski]

[119]

ja tobie gród ten zachowałem — Tyrezjasz zachował Teby, gdy podczas najazdu Siedmiu na miasto poradził Kreonowi, aby tenże własnego syna (zapewne Megarcusa) poświęcił, a tą śmiercią okupił wybawienie. [przypis redakcyjny]

[120]

stargować — utargować; kupić (za uzyskaną niższą cenę). [przypis edytorski]

[121]

Erynie (mit. gr.) — boginie podziemi, mszczące zbrodnie ludzi. [przypis redakcyjny]

[122]

Wieloimienny — Wieloimiennym nazywa się tu Bakchusa, bo w rozmaitych miejscach czcią się cieszył pod rozmaitymi przydomkami. [przypis redakcyjny]

[123]

Wieloimienny, coś z Kadmosa domu (…) — piąta pieśń chóru, obejmująca wersy 1115–1154 tekstu oryginalnego, stanowiąc hymn do Bachusa, opiekuna miasta Teby. [przypis edytorski]

[124]

W italskiej ziemi twoje imię słynie — W Italii, szczególnie południowej, w której winnic było wiele, kult Bakchusa był szczególnie popularny. [przypis redakcyjny]

[125]

Bakchusie, w Tebach ty dzierżysz stolicę — W położonych nad rzeką Ismenem Tebach, założonych przez Kadmosa, z dawien dawna Bakchus wielkiej czci zażywał. W jego otoczeniu są szalejące dziewice, zwane bakchami [bachantkami], tyjadami lub menadami. Występują one w szałem opanowanych obchodach i pochodach (thiasoi) Bakchusa, a Teby brzmią wtedy pieśniami. [przypis redakcyjny]

[126]

gród smoczy — w Tebach Kadmos zabił smoka służącego Aresowi. [przypis redakcyjny]

[127]

Parnas — także i góra Parnassos w Focydzie była sławna jako siedziba Bakchusa i jego orszaku. [przypis redakcyjny]

[128]

zdrój Kastalii — źródło Kastalia, przynoszące natchnienia poetom, znajdowało się w bliskości. [przypis redakcyjny]

[129]

Koryk — korykijska grota leżała u południowego stoku Parnasu. [przypis redakcyjny]

[130]

Nysa — miejscowość Eubei. W Nysie ponoć nimfy piastowały młodziutkiego Bakchusa, stąd wyprowadzano jego drugą nazwę: Dionysos. [przypis redakcyjny]

[131]

Ty, co przodujesz wśród gwiazd… — gwiazdy zdają się tańczyć wśród obchodów Bakchusa, które się odbywają nocną porą. [przypis redakcyjny]

[132]

naksyjski — wyspa Naksos była ogniskiem kultu Bakchusa. Legenda umieszczała także i na niej urodzenie boga, a wiadomo, że miejsc roszczących sobie prawa do tego zaszczytu było wiele. [przypis redakcyjny]

[133]

Kadma grodu, domów Amfiona — Domy Amfiona znajdują się w Tebach. Amfion, bliźniak Zethosa, był drugim założycielem Teb. Bo podczas gdy Kadmos zbudował fortecę miasta, Kadmeę, on dźwiękami swej lutni ułożył mury gród okalające. [przypis redakcyjny]

[134]

trzymam — tu: utrzymuję; sądzę. [przypis edytorski]

[135]

rzeknij — powiedz. [przypis edytorski]

[136]

zginąłże — konstrukcja z partykułą -że w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy zginął. [przypis edytorski]

[137]

W gniewie na ojca mordy sam się zabił — popełnił samobójstwo uniesiony gniewem na morderstwa popełnione przez ojca. [przypis edytorski]

[138]

trza — trzeba. [przypis edytorski]

[139]

Pallada (mit. gr.) — przydomek Ateny, bogini mądrości, opiekunki miast. [przypis edytorski]

[140]

cóż bo — bo cóż; cóż więc. [przypis edytorski]

[141]

przemóc — zwyciężyć. [przypis edytorski]

[142]

Hekate (mit. gr) — bóstwo podobne do Artemidy i Persefony; głównie czczona jako bogini podziemna lub strasząca po drogach w otoczeniu dusz ludzi zmarłych, a niepogrzebanych, lub przedwcześnie zgasłych. [przypis redakcyjny]

[143]

Pluton (mit. rzym.) — bóg świata podziemnego; syn tytana Saturna i tytanidy Ops, brat Jowisza, Neptuna, Ceres, Westy i Junony; mąż Prozerpiny. Tu błędnie wprowadzony zamiast Hadesa. [przypis edytorski]

[144]

bogi — dziś M.lm: bogowie. [przypis edytorski]

[145]

durzyć — mamić, ogłupiać. [przypis edytorski]

[146]

Dojrzym wnet dziewki — dojrzymy wnet dziewkę; dostrzeżemy dziewczynę. [przypis edytorski]

[147]

śluby — dziś N.lm: ślubami. [przypis edytorski]

[148]

zoczyć — zobaczyć. [przypis edytorski]

[149]

ima się miecza — chwyta za miecz. [przypis edytorski]

[150]

znak wymowny ujął on ramiony (…) własnej winy szalonej — ujął ramionami wymowny znak własnej winy. [przypis edytorski]

[151]

wtóry — powtórny, drugi. [przypis edytorski]

[152]

przecz (daw.) — przez co; czemu, dlaczego. [przypis edytorski]

[153]

ja bo — bo ja; ja więc. [przypis edytorski]

[154]

mierzić — budzić wstręt. [przypis edytorski]

[155]

jestli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli jest. [przypis edytorski]

[156]

wali rząd — tu: burzy porządek. [przypis edytorski]

Jednorazowo Miesięcznie

15 zł

tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

35 zł

tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

55 zł

tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

200 zł

tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

500 zł

Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

20 zł /mies.

Dziękujemy, że jesteś z nami!

35 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

55 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

100 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

Inna kwota

Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard

Dane do przelewu tradycyjnego:

nazwa odbiorcy

Fundacja Wolne Lektury

adres odbiorcy

ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

numer konta

75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

tytuł przelewu

Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

wpłaty w EUR

PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

Wpłaty w USD

PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

SWIFT

WBKPPLPP

Zamknij

Proszę czekać...

Czytaj w przypisie dolnym

Zaloguj się / Załóż konto

Słuchaj od tego miejsca

Bez pomocy czytelników biblioteka przestanie się rozwijać. Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku!

KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Wolne Lektury

Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

Wspieram, bo uważam że dostęp do wiedzy powinien być darmowy. Sam często korzystam z zasobów wolnelektury.pl więc wspieram jak tylko mogę.

Adam Fidusiewicz

Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

Zapisz się na newsletter, a nie przegapisz naszych publikacji. Zawsze możesz zrezygnować. Kliknij i podaj adres email

Potrzebujemy Twojej pomocy! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą. Kliknij i zadeklaruj comiesięczne wsparcie >>>

Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.
Czy wiesz, że jeśli włączysz subskrypcję, to pomożesz uwolnić kolejną książkę?

Kliknij obrazek, by subskrybować!

Zrób sobie prezent i wesprzyj Wolne Lektury – zaowocują nowymi książkami! Kliknij i dorzuć się!

Twoje dziecko znalazło potrzebną książkę na Wolnych Lekturach? Teraz Ty możesz nam pomóc!
Wesprzyj nas! Kliknij i dorzuć się!

Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.